Sağlık eğitiminde çözülmesi amaçlanan problemin niteliği strateji ve yöntemle ilgili farklılıklar yaratır. Bir önceki yazımızda bazı saptamalardan sonra bir örnek vermiştik:
Sağlık eğitiminde kişilerin gözlenmesi, dinlenmesi ve davranışın nedenlerinin anlaşılması gerekiyordu. Böylece olumsuz davranışı giderici uygulamaların neler olduğuna karar verilir. Kişinin bu nedenlerin ve problemlerin farkına varması sağlanmalıdır. Kişinin bu evrede fikrini söylemeye özendirilmesi ve pratik çözüm önerilerinin kişi tarafından getirilmesini sağlama temel esastır. Daha sonra bu pratik çözümlerden en uygununu seçerek uygulama isteği yaratılması için çaba harcanmalıdır. Kişi davranış değişikliğine hazır olmak ve yeni ve sağlıklı davranışı uygulamak eğilimi içerisine girmek zorundadır. Bu ise bizim denetimimizin dışında kişi ile ilgili bir evredir.
Örnek olarak ishali ele alacak olursak, ishalin nedenleri dikkatle incelenmelidir ve hangi durum ve davranışların bunda etkili olduğu anlaşılmalıdır. Ülkemiz açısından bunları şöyle sıralayabiliriz:
1. Biberon
2. Kirli su
3. El yıkama alışkanlığının yetersizliği
4. Kap kaçağın yetersiz yıkanması
5. Sağlıksız tuvalet
6. Çöplerin açıkta biriktirilmesi
7. Yiyeceklerin açıkta bırakılması
8. Meyve ve sebzelerin yıkanmadan yenmesi
9. Yetersiz pişirme
10. Pişirilmesi gereken yiyeceklerin çiğ olarak yenilmesi
11. Birkaç öğünlük pişirilen yemeklerin ısıtılıp soğutulması sırasında mikroorganizmaların optimal ısıyı yakalayarak üreme olanağı bulmaları.
İshalli hastalıkların önlenmesi için gerekli uygulamalar ise şöyle sıralanabilir:
1. Emzirme
2. Sağlıklı su ve su kaynaklarının sanitasyonu (özellikle kuyular)
3. El yıkama
4. Sağlıklı tuvalet ve tuvalet sonrası el yıkama olanağı
5. Kap kaçağın sağlıklı biçimde yıkanması (temiz su, uygun ısı)
6. Yiyeceklerin korunması (sineklerden, aşırı sıcaktan ve soğuktan, elle dokunarak kirlenmesinden)
7. Çöplerin kapaklı kaplarda biriktirilmesi, sağlıklı biçimde uzaklaştırılarak zararsız hale getirilmesi.
8. Yiyeceklerin yıkanması
9. Yiyeceklerin uygun biçimde pişirilmesi
10. Pişirildikten sonra mikropların optimal üreme ısısının atlanılması için şok soğutma ve öğünlük olarak ısıtılarak yenilmesi.
Daha öncede belirttiğimiz gibi çözülmesi gereken sorunun özellikleri strateji ve yöntemle ilgili farklılıklar yaratır. Sözgelimi bilgi eksikliğinde sadece bilgilendirme yeterli olacağından poster, radyo, televizyon, basın vb. araçlar hedeflenir. Beceri eksikliğinde ise bu tip bilgilendirmeler yetersi kalacaktır. Yaparak gösterme, vaka sunumları, oyunlar ya da doğrudan beceri eğitimine girişilmesi gerekebilir.
