Geçen yazımızda çevre sağlığı açısından toksik ve tehlikeli maddelerle ilgili olarak sürekli elimizde bulunması ve güncellenmesi gereken başlıca göstergeleri sıralamaya başlamıştık. Bu yazımızda bunun sürdürüyoruz:
-Tehlikeli ve toksik maddelerin üretildiği ve depolandığı yerlerin listesi.
-Toksik ve tehlikeli maddelerle ilgili bir arazi kullanım planın ve gerekli mevzuatın olup olmadığı.
-Saçılma ve yayılmalara yol açan bölge ve etkinliklerin sayısı.
-Bunlardan etkili önlem alınanların yüzdesi.
-Endüstriyel olan ve olmayan tüm toksik ve tehlikeli maddelerin yeraltı suyu, yüzey suyu, toprak ve havayı kirletme düzeylerini belirlemeye ve önlemeye yönelik mevzuat ve düzenlemelerin olup olmadığı.
-Bu amaçla ilgili kurumların hızlı eşgüdüm ve işbirliğini sağlayacak sitemin olup olmadığı.
-Toplum ve tehlikeli madde kullanıcılarının toksik madde acil durumlarında eyleme geçmeleriyle ilgili bir master plan olup olmadığı (ilgili tarafların sorumlulukları, güvenlik ve acil tıbbi bakım protokolleri, kaza raporlarının eşgüdümü, medya bilgilendirmesi, laboratuara erişim süreci, etkilenim altında kalanların sağlık durumlarının değerlendirilmesi, toksik madde etkileniminde kalanların özel hekimlerinin eğitimiyle ilgili süreç, geçici ve kalıcı tahliye ve yerleştirme uygulamaları vb).
-Toplum sağlığı ve çevresel açılardan önemli çevre kirliliği olaylarını belirleme ve yanıt vermeye yönelik bir programın olup olmadığı.
-Toplum bireyleri analitik test laboratuvarlarına erişebilir oluşu, böyle bir laboratuvarın olup olmadığı.
-Ülkede etkisiz hale getirilmiş ve azaltılmış kirliliğe bağlı sağlık riskleri.
-Kirlilikle ilgili bilimsel değerlendirmelere açık veri tabanının olup olmadığı.
-Veri tabanı ile ilgili sürekli izleme ve tarama siteminin olup olmadığı.
-Bütün tehlikeli maddelerin kolayca tanınmasını ve izlenmesini sağlayacak etiketleme düzenlemelerinin oluşu.
-Etiketlemenin uygulanıyor ve denetleniyor oluşu.
-Uygun etiketlenen maddelerin yüzdesi.
-Yüksek trafik ve duyarlı alanların etkilenişini önleyecek nakliye yollarının belirlenmiş oluşu, rota dışına çıkışların denetlenmesi.
-Radonla ilgili inşaat standartlarının olup olmadığı.
-Toksik etkilenimlerde kullanımıyla ilişkili potansiyel sağlık ve çevresel riskler konusunda sağlık personelinin duyarlılığını artıracak bir toksik madde bilgilendirme programının oluşu.
-Toksik maddelerin sağlık ve çevresel riskleri ile ilgili bir toplum bilgilendirme programının olup olmadığı.
-Sunulacak bilgilerle ilgili bir enformasyon koordinatörünün olup olmadığı.
-Toplumun bilgi edinme hakkı ile ilgili yasal düzenleme olup olmadığı.
-Başvuranlardan cevaplandırılanların yüzdesi.
-Etkin kayıt sisteminin olup olmadığı ve verilerin ulaşılabilirliği.
-Hastalık ve ustinsel durum tarama sistemlerinin olup olmadığı.
-Bir çevre epidemiyolojisi programının olup olmadığı.
-Yer altı, yüzey suları, toprak ve hava kirletici düzeylerinin izlenmesiyle ilgili bir programın olup olmadığı.
