Hekim dilinde anemi denilen kansızlık alyuvar sayısının hastanın yaşı ve cinsiyeti için normal olarak belirlenen değerin altına inmesidir. Daha kolay ve kesin gösterge olarak hemoglobin adı verilen ve alyuvarların içinde bulunan kan maddesinin derişimi kullanılır. Dünya Sağlık Örgütü tüm yaş gruplarında hemoglobin değerinin 11 g/dl'nin altına düşmesini kansızlık olarak tanımlamaktadır. Hemoglobin akciğerlerden dokulara oksijen taşıyan, yapısında demir bulunduran ve kana kırmızı rengini veren bir maddedir.
Kansızlık her iki cinste ve tüm yaş gruplarında görülebilir. Ancak nedenler değişebilir. Çocuklarda en sık görülen anemi nedeni demir eksikliğidir. Besinlerle yeterince demir alamayan çocuklarda görülür.
Sık sık burun kanaması, şiddetli adet kanamaları, uzun süreli ishaller, besinlerle demirin emilimini engelleyen ve zorlaştıran maddelerin alınması kansızlığa neden olabilir. Kalıtsal bazı nedenlerle kemik iliğinde kan yapımını engelleyen enfeksiyon ya da ilaçlar da bu duruma yol açabilir.
Şiddetli olmayan kansızlık durumları belirti vermeyebilir ya da belirtiler hafif olduğundan farkına varılmayabilir. Başlıca belirtiler şöyle sıralanabilir:
Belirti ve bulgular: Alyuvarların oksijen taşıma kapasitesindeki azalmaya bağlı olarak anemi belirtileri gelişebilir. Sıklıkla hafif şiddetteki anemilerde belirti olmayabilir. Özgül olmamakla birlikte kansızlığı olan hastalarda görülebilecek belirtiler aşağıda sıralanmıştır:
Deri, dudaklar, avuç içleri ya da göz kapaklarında solukluk
Deride ve gözaklarında sararma
Büyüme ve gelişmede yavaşlama
Kalp hızında artış
Solunum güçlüğü
Yorgunluk
Özellikle ayağa kalkarken olman üzere baş dönmesi
Huzursuzluk
Karaciğer ya da dalakta büyüme
Yaraların geç iyileşmesi
Kansızlık durumunun belirlenmesi hastanın tıbbi öyküsü, fizik muayene ve tam kan sayımı ile konulur.
Özellikle çocuklarda büyüme ve gelişmeyi olumsuz etkilemesi nedeniyle erken tanı gerekebilir. Özellikle kadın ve çocuklarda kansızlık sorunlarının belirlenmesi amacıyla toplum ve özel grup taramaları önem taşıyabilir. Hekim yaptığı değerlendirmelerin sonucuna göre tedavi planlar. Demir ya da vitamin eksikliğine bağlı kansızlık durumlarında beslenme iyileştirilirken, vitamin ve demir desteği yapılabilir. Süreğen hastalıklara ve enfeksiyonlara bağlı durumlarda nedene yönelik tedavi yapılır.
