Yıl 1963. Varlık Yayınlarında 'Toprak Ana' adlı bir kitap yayınlandı. Üniversite yıllarımdı. Yazarı, Kırgız Yazar Cengiz Aytmatov'du. 13 kitabını da Elips Yayınları Türkçeye kazandırdı. 'Selvi Boylum' kitabı senaryolaştırılarak filme alındı. O bir dünya yazarı idi. Ayrıca Kırgızistan'ın Hollanda Büyükelçisi görevinde de bulundu. Kızılelma, Toprak Ana, Cemile, Beyaz Gemi, İlk Turna, İlk Öğretmen eserlerinden bazılarıdır.
Özgeçmiş:
Cengiz Aytmatov, çok yönlü bir kişilik, özgün bir yazar(*).1928 yılında Kırgızistan'da doğmuştur. Aytmatov, en geniş anlamda Türk kültürünün dünyada yeni ve güçlü bir atılım yapabilmesini sağlayacak önemli bir değerdir. Buna karşılık Türk kültürü ve Türkiye Aytmatov'un birikiminden yeterince yararlanamamaktadır. 'Elips Kitap olarak, Türkiye ve Türk kültürünün; bu eşsiz hazineden layıkıyla değerlendirebilmenin altyapısını kurmayı amaçlıyoruz.' diyordu.
Yazınsal Kimliği:
Aytmatov, çok yönlü bir kişiliktir. Her şeyden önce iyi bir edebiyatçıdır, saygın bir entelektüeldir. Rusya ve Orta Asya'da devlet başkanlarıyla dostlukları olan etkin bir siyasi güçtür. Özgün bir yazardır. Herhangi bir ekol veya akıma mensup değildir. Kendi tarzını oluşturmuştur. Düzenlenmesine öncülük ettiği 'Issık Göl Forumu', dünya çapında önemli entelektüelleri bir araya getiren, çevre kirliliği başta olmak üzere insanlığın ortak sorunlarına dikkat çeken bir etkinlik olmuştur. Bu forum, Sovyetler Birliği'nin dış dünya ile ilk ve en önemli entelektüel ilişkisi özelliğini taşıması bakımından da tarihi bir öneme sahiptir.
Yazınsal Etkinlikleri:
Aytmatov'un ana teması, aşk, sevgi, hüzün gibi insana ait olan özelliklerdir. Eserleri, lirik, mitolojik ve kozmik öğelerle bezenmiştir. Sadece soyut aşkı anlatmakla kalmamış, onun gerisindeki sosyal, kültürel ve psikolojik etkenleri de eserlerine yansıtmıştır. Eserlerindeki psikolojik ve sosyal çağrışımlar ile soyutlamalar, temel aldığı yerel unsurları evrensel boyuta taşıyabilmesini sağlamıştır. Hikaye ve romanlarında ele aldığı konuları işlerken, canlı cansız, gerçek- hayal her şeye bir ruh katması en önemli özelliklerindendir.
Yazınsal Değer Olarak Aytmatov
Rusça orijinallerinden tercüme edilerek dünyada tanınıp sevilmesine rağmen, eserlerindeki konular genellikle Türk kültürüne ilişkin unsurlar eşliğinde işlenmektedir. Yazdığı eserlerin bir diğer temel unsuru da, bireysel ve kültürel özgürlüktür. Sovyetler Birliği döneminde dahi bu temaları cesurca işlemekten çekinmemiştir. Aytmatov, arkasında yeterli tanıtım ve lobi faaliyeti olmamasına karşın, giderek daha yaygın şekilde dünyanın en önemli edebiyatçısı olarak kabul edilmektedir.
(*)Bu yazım Kompozisyon olarak hazırlandı. Ancak Hollanda da Büyük Elçisi olara tanıması yazara, Sanat İnsanına verilen değer olmak da siyasetçilerim ize örnek olmalıdır. Kimi yapıtları da filmlere konu olmuş, ülkemizde de büyük ilgi toplamıştır. Kültür Bakanlığımız Türk yazarlarımıza; hatta dış işleri Bakanlığımızın da sanat ve kültür adamlarımız elçi olarak (kültür Ataşesi de) değerlendirmesini salık veriyorum.
