Geçmiş dönemleri kapsayarak geldiği için karşılaştırma imkanı yapılabilen bu nedenle de bu zamana kadar açıklananlardan hiçbiri tutmadığı için “tutturulma ihtimali olmayan bir umut 2026-2028 Orta Vadeli Program (OVP)” açıklandı.
OVP’nin açılımına baktığımda tutturulması uzun vadeye yayılan anlamında (ooo Vadeli Program) olarak dile getiriyorum. Siz ooo vadeli program hoş gelmişsin de diyebilirsiniz
Çünkü vadeli bir programdır tutar tutmaz belli olmaz gibi bir yaklaşımla yayımlanıyor. Hakikaten tarih koyduk ama uzun vadelidir deniliyor sanki. Bugüne kadar açıklanan OVP’lerin hiçbiri bırakın gerçekleşme hedeflerine, program seviyelerine bile gelemiyor.
Tutmayacağı ise ülke realitesiyle bağdaşmayan hedeflerin konulmasından kaynaklanıyor. O nedenle de OVP açıklamanın da bir inandırıcılığı kalmadı.
Mesela OVP’de sadece bir kalemle ilgili geçmiş verileri paylaşayım güncellemelerin ne kadar rahat yapıldığını görmüş olun.
Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH); 2023-2025 OVP’sinde 2025 yılı için 27.440 milyar TL olarak programlandı. 2024-2026 dönemi OVP’de 2025 yılı GSYH iki katına 52.942 milyara çıkarıldı. 2026 GSYH 62.997 milyar TL olarak öngörüldü. 2025-2027 dönemi OVP’de 2025 yılı GSYH 61.540 milyar TL’ye yükseltildi. 2026 GSYH 72.915 milyar TL’ye çıkarıldı. 2027 GSYH 83.132 milyar TL olarak programlandı.
Rakamları yükselterek Türkiye ekonomisinin nasıl büyüdüğünü göstermek ne kadar kolay bir yöntem değil mi? Ama o büyümeyi nedense hiç hissetmiyoruz?
Başka birkaç kalemi daha gösterelim. Toplam sabit sermaye yatırım kalemine bakalım.
2023-2025 dönemi OVP’de toplam sabit sermaye yatırımı (TSSY) 2025 için 6.9 milyar TL olarak programlandı. Kamu yatırımı 1.5 milyar TL, özel sektör yatırımı 7.4 milyar TL.
2024-26 dönemi OVP’de 2025 yılı TSSY 3.8 milyar TL’ye düşürüldü. Kamu yatırımı 600 milyon liraya, özel sektör yatırımı 4.3 milyar TL’ye düşürüldü. Aynı OVP’de 2026 yılı TSSY 4.7 milyar TL olarak belirlendi. Kamu yatırımı 1.9 milyar TL, özel sektör yatırımı 5 milyar TL olarak programlandı.
Çok değil hemen 2025-2027 dönemi OVP’ye bakalım. 2025 TSSY 3.5 milyar TL’ye yükseltildi. Kamu yatırımı o yıl için 3.7 milyar TL, özel sektör yatırımı 3.5 milyar TL programlandı. 2026’ya ilişkin ise TSSY 4.2 milyar TL, kamu yatırımı 8.1 milyar TL, özel sektör yatırımı 3.6 milyar TL olarak öngörüldü. 2027 yılı ise TSSY 4.7 milyar TL, kamu için 8.7 milyar TL, özel sektör için 4.2 milyar TL programa konuldu.
Kamu ve özel tasarruf ve yatırım tutarlarına da bakalım. 2023-25 döneminde 2025 yılında 32.6 milyar TL, 2024-26 döneminde 2025 yılı için 30.2 milyar TL’ye düşürülüyor. 2026 için 30.8 milyar TL olarak konuluyor. 2025-27 yıllarında ise 2025 yılında daha da düşürülerek 27.8 milyar TL programlanıyor. 2026 için 28.2 milyar TL, 2027 için 29 milyar TL programlama yapılıyor.
En büyük açığı yaratan kamu olduğu hep dile getirilse de bu kapsamda tasarruf tedbiri alıyoruz denilse de tedbirler alınmadığı için programlanan oranlar da tutturulamıyor.
Dün de açıklanan yeni OVP’de geçen yıl 17,52 olarak belirlenen 2025 yılsonu enflasyonu yüzde 28,5’e yükseltildi. 2026 için önceden yüzde 9,7 olan hedef, yüzde 16’ya yükseltildi.
2025 ve 2026 yılları için büyüme tahminleri de düşürüldü. 2025 için yüzde 4 olan büyüme öngörüsü 3,3 olarak revize edildi. 2026 büyüme hedefi yüzde 4,5’tan yüzde 3,8’e düştü. Yüzde 5 olarak belirlenen 2027 büyüme hedefi de yeni OVP’de 4,3 oldu. 2028 büyüme hedefi de yüzde 5 olarak belirlendi.
2025 yılı merkezi yönetim bütçe açığının GSYH’ya oranı tutmayacağı anlaşıldığı için önceki programda yer alan yüzde 3,1 tahmininden yüzde 3,6’ya, 2026 ise yüzde 2,8’den yüzde 3,5’e yükseltildi.
2025 sonunda bütçeden yapılan faiz harcamasının 2 trilyon 52,7 milyar liraya ulaşacağı tahmini yapıldı. Faiz giderlerinin GSYH’ya oranının yüzde 3,3 olması beklenirken, 2026’da bu oranın yüzde 3,5’e yükseleceği öngörüldü.
Öte yandan OVP’de 2025 için ortalama dolar kuru tahmini 39,63 TL oldu. OVP’de ortalama dolar kuru 2026’da 46,60 TL, 2027’de 50,71 TL ve 2028 yılında 53,76 TL olarak hesaplandı.
OVP’ye neden (ooo Vadeli Program) dediğimi biraz da olsa anlatabildim mi?
