Önceki yazılarımızda Ukrayna savaşının tetiklediği küresel değişimlerin Doğu-Batı ekseninde yarattığı sonuçlar üzerinde durmuş ve Rusya-ABD ile Türkiye-Ortadoğu ilişkilerine ağırlık vermiştik...
Ancak bu savaşın ABD-Çin ilişkileri üzerinde de önemli etkileri oldu...
Bu etkilerin başında ABD-Çin rekabetinin ekonomik boyutun ötesine geçip siyasal/askeri bir çatışmaya dönüşmesi geliyor.
***
Ukrayna savaşı öncesinde Çin ile Rusya arasındaki ilişkiler 1960'lı yıllardan beri süregelen bölgesel rekabetin izlerini taşıyordu...
ABD'nin Ukrayna üzerinden yaptığı Rusya karşıtı hamle, bu rekabetin geri plana itilmesine yol açmıştı...
Rusya'nın askeri müdahalesi sonrasında ABD'nin Çin'i ekonomik yaptırımlara katılmaya zorlaması karşısında Çin, Rusya'nın gücünün kırılmasından sonra ABD'nin Çin'i Pasifik bölgesinden çekilmeye zorlayacağını düşünerek Rusya'nın yanında yer aldı.
***
Hatırlanacağı üzere ABD, İngiltere ve Avustralya liderleri, 16 Eylül 2021'de AUKUS Anlaşmasını imzalayarak Avustralya'ya nükleer denizaltı teknolojisinin aktarılacağını açıklamışlardı...
Anlaşmanın 'artan bölgesel güvenlik endişeleri'ne dayandırılmış olması, Pekin'in bölgedeki askeri gücünün kırılmasına yönelik bir pakt kurulduğunu göstermekteydi. Bu da Çin'in, anlaşmaya tepki göstermesine neden olmuştu...
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov da anlaşmanın ABD ve NATO'nun Asya-Pasifik bölgesini kontrol altına almak ve Çin'in etkisini sınırlamak amacıyla imzalandığını söylemişti.
***
Rusya ve Çin arasındaki yakınlaşma, Biden döneminde ipleri ele geçiren ABD içindeki 'şahin' kanadın Tayvan'ın Çin ile birleşme sürecini durdurmak için harekete geçmesiyle daha da hız kazandı...
Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin seksen yaşını aşmış olmasına bakmadan Tayvan'a resmi programda olmayan bir ziyaret yapması ve Tayvan'ın Çin ile birleşme yönündeki çabalarını durdurmaya çalışması bu yakınlaşmanın bir ittifaka dönüşmesine yol açtı...
Ziyaretin ertesinde olayı yorumlayan Çin uzmanı Doç. Dr. Deniz Tansi, ziyaret öncesinde Madrid'deki NATO zirvesine Japonya, Güney Kore, Yeni Zelanda ve Avustralya'nın da çağrıldığını hatırlatarak, 'AUKUS ittifakı ve NATO'nun olası bir Pasifik genişlemesi üzerinden Çin'i çevreleme faaliyeti var.' ifadesini kullandı ve 'ABD bu şekilde tıpkı Ukrayna'daki gibi askeri bir müdahaleyi tetikleme çabası içerisinde.' saptamasını yaptı.
***
Ancak ABD'nin bu hamlesi de Ukrayna'da olduğu gibi düşündüğünden çok farklı sonuçlar yarattı...
Demokratların Ukrayna ve Çin politikalarına tepki gösteren Cumhuriyetçiler ara seçimlerde 218 sandalye ile Temsilciler Meclisi'ne egemen olunca Demokrat Başkan Nancy Pelosi görevi bırakma kararı aldı...
Tayvan'da iktidarı elinde bulunduran ABD yanlısı Demokratik İlerici Parti de yerel seçimlerde yenilgiye uğradı. Yenilginin ardından partinin başkanı Tsai-Ingwen partisinden istifa etmek zorunda kaldı.
***
ABD'nin Çin'i tecrit etme politikası Ukrayna Savaşı'ndan sonra iyice ABD etkisine giren Almanya'da tepkilere neden oldu. Alman Başbakan Scholtz'un geçtiğimiz günlerde Pekin'e yaptığı ziyaret, bu tepkilerin bir sonucuydu...
Diğer AB ülkelerine bilgi verilmeden yapılan ziyaret, Birlik içinde değişik tepkiler yaratırken Sosyal Demokrat Parti (SDP) ile Pekin'in tecrit edilmesini savunan Yeşiller partisi arasındaki ilişkileri de bozdu...
Almanya'nın etkili yayın organlarından Frankfurter Allegemeine Zeitung gazetesi, konuya ilişkin haberinde Scholz'un ülkenin önde gelen şirketlerin yöneticileriyle birlikte Çin'e gitmesinin ardından koalisyonda bozulan huzurun yeniden sağlanmasının şüpheli olduğunu yazdı.
***
Ukrayna savaşının patlak verdiği dönemde, bu köşede 'Ukrayna savaşı yalnızca Ukrayna ile Rusya arasındaki bir savaş değildir' demiş ve bu savaşın dünyadaki dengeleri değiştirebileceğini söylemiştik...
Savaşın başladığı 24 Şubat 2022 tarihinden bu yana yaşanan gelişmeler bu tespiti doğruluyor...
Değişimlerin yönüne bakıldığında ise işlerin hiç de ABD'nin istediği yönde gitmediği açıkça görülüyor.
(Bitti)
