Günlerdir bu köşede, 'Taliban ne yapacak?', 'ABD'nin Afganistan'dan çekilmesi yenilginin mi yoksa Rusya ve Çin'e karşı yeniden Afgan kartını oynamanın işareti mi?', 'Biden'ın 'IŞİD Talibanın can düşmanıdır' sözü ABD-Taliban ortaklığını meşrulaştırmanın gerekçesi mi?' vb. soruların cevaplarını arıyoruz...
Ve araştırmamız sırasında dönüp dönüp şu cümleyi tekrarlamak zorunda kalıyoruz:
'Şu sıralar IŞİD (yani El Kaide) 'düşman', Taliban da onun 'yeminli düşmanı' olduğuna göre, Taliban yakında Biden tarafından bir kez daha 'dost' ilan edilir ve Rusya'ya karşı kullanılırsa hiç şaşmamak lazım!'
***
Tam da bu sorular kafaları kurcalarken Kabil Havalimanı odaklı bir dizi bombalı saldırı haberi geldi...
Patlamalarda hayatını kaybedenlerin sayısının 60'ı geçtiği, bunlardan 12'sinin ABD askeri olduğu, yaralıların sayısının ise 140'a yükseldiği bildirildi...
Patlamaları kimin ne amaçla gerçekleştirdiği sorusu, günlerdir bu köşede yanıt aradığımız sorulara yenilerini ekledi.
***
Haberler, saldırıların Afganistan'ı havalimanı yoluyla terketmek isteyen Afganlılara yönelik olduğunu gösteriyor...
Nitekim, ABD Dışişleri Bakanlığı'na bağlı Seyahat Departmanı, olaydan sonra yaptığı açıklamada, 'ABD vatandaşları havalimanına seyahat etmekten kaçınmalı ve havalimanı kapılarından uzak durmalıdır.' uyarısını yaptı... Bu uyarının ardından Kanada, Belçika, Hollanda ve Danimarka tahliye uçuşlarını durdurdu...
Taliban da olaydan bir gün önce yaptığı açıklamada, ABD güçlerinin tamamen çekileceği 31 Ağustos'a kadar tahliyelerin devam etmesi planlansa da, 'Artık Afganların Kabil Havalimanı'na gitmesine izin vermeyeceğiz' ifadesini kullanmıştı.
***
Bu gelişmelerin ardından ülkeyi havalimanı yoluyla terketmek isteyenleri hedef alan patlamalar, ilk anda kuşkuların Taliban üzerinde toplanmasına neden oldu...
Ancak patlamalarda bazı Taliban askerlerinin de yaralanması ve Taliban'ın olaydan sonra bir açıklama yaparak saldırıyı kınaması kafaları karıştırdı...
ABD Merkez Kuvvetler Komutanı (CENTCOM) Kenneth McKenzie de, düzenlediği basın toplantısında, 'Bizim değerlendirmemiz, Kabil'deki iki intihar saldırısının ardında IŞİD'in olduğu yönünde. IŞİD militanları, Afganistan'daki güçlerimiz için gerçek bir tehdit oluşturuyor' dedi...
McKenzie'nin açıklamasında Taliban'ı 'şüpheliler listesi'ne dahil etmek bir yana, Taliban'dan adeta bir 'müttefik' gibi söz etmesi dikkat çekiciydi...
Şu satırlar o açıklamadan: 'Bazı saldırılar engellendi ve Taliban'a hareketlerini kolaylaştıracak kadar bilgi veriyoruz... Taliban ile irtibat kurulması da dahil, IŞİD saldırısı beklentileriyle alakalı elimizden geleni yapıyoruz... Yeterli denetimleri yapabilmeleri için elimizdeki bilgileri Taliban ile paylaşıyoruz.'
***
Ortaya çıkan tablo, Afganistan'da Taliban'ın iktidara gelmesinden sonra da 'istikrarın' kolay kolay sağlanamayacağını gösteriyor...
Havalimanı odaklı patlamaları çözmeye çalışırken öncelikle Taliban'ın, çeşitli radikal dinci grupların bir bileşkesi olduğu gerçeğini göz önünde bulundurmak gerekiyor...
25 Ağustos'ta bu köşede yayınlanan yazımızda Taliban içinde 'El-Kaide (yani IŞİD) ile bağlarını hala koruyan unsurlar egemen' demiş ve bu unsurların başında da geçmişte gerçekleştirdiği büyük terör eylemleriyle kendinden söz ettiren 'Hakkaniciler'in geldiğini söylemiştik...
Aynı yazıda 'Akıma adını veren Siracuddin Hakkani'nin yeğeni Halil El-Rahman Hakkani'nin Taliban'ın Kabilİ ele geçirmesinin ardından başkentte güvenliği sağlamakla görevlendirilmesine de dikkat çekmiş, 'Bu durum, Taliban içinde söz konusu grubun ne kadar etkili olduğunu gösteriyor' ifadesini kullanmıştık...
Kısacası, Afganistan'da IŞİD'i arayanların önce Taliban'ın içine bakmalarında yarar olduğunu düşünüyoruz.
***
Kırk yılı aşkın bir süredir savaşın her türlüsüyle iç içe yaşayan ve bütün bu süre boyunca 'normal yaşam' denilen şeyi tanımamış olan Afganistan, doğal olarak bir çelişkiler yumağı...
Bu ülkede hiçbir şey dışarıdan görüldüğü gibi değil. Dünyanın süper güçleri bile bu bilmece karşısında yaptıkları planların ve analizlerin çöktüğüne tanık oldular...
O nedenle bizim gibi ülkelerin yapacağı en akıllı iş, bu yangın yerinden uzak durmak olmalı.