Geçtiğimiz günler Dünya Veteriner Hekimler Günü olması nedeniyle ve korona virüs aşısıyla ilgili Başkent'in sorularını yanıtlayan Türk Veteriner Hekimleri Birliği Merkez Konseyi Başkanı Ali Eroğlu, KOVID-19 ile ilgili de veteriner hekimlerin çeşitli çalışmalar yaptığını veteriner hekimlerin, insan sağlığını koruma konusunda önemli roller oynadığına dikkat çekerek, 'Kovid-19 ile; Tek Sağlık konseptini tanımlayan, hayvan sağlığı, insan sağlığı ve çevre sağlığının ayrılamayacağı, önlemenin tedaviden daha önemli ve öncelikli olduğu ve yeni bir yaklaşımla küresel iş birliğinin kaçınılmazlığı daha iyi anlaşılmaktadır. Koruyucu hekimlik hizmetleri kapsamındaki tüm veteriner hekimlik faaliyetleri hem daha ekonomik hem de insan sağlığı ve çevre sağlığının korunmasını sağlamak adına çok daha etkindir.' dedi.
Geçtiğimiz günlerde Dünya Veteriner Hekimler Günüydü bununla ilgili neler söylersiniz?
'Dünya Veteriner Hekimler Günü; Dünya Veteriner Hekimleri Birliği (WVA) ile Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü'nün (OIE) girişimleri sonucunda her yıl Nisan ayının son Cumartesi günü, o yıl için belirlenen bir tema çerçevesinde kutlanmaktadır. 2020 yılının teması; 'insan ve hayvan sağlığı için çevreyi korumak' olarak belirlenmiştir. Belirlenen tema ile veteriner hekimlerin bu alanlardaki çalışmalarına kamuoyunun dikkatinin çekilmesi amaçlanmaktadır. Altı kıtada sayıları 500 bini geçen veteriner hekim tarafından 20'inci kez kutlanan Dünya Veteriner Hekimler Günü, veteriner hekimler için onur kaynağı, gurur kaynağı ve mutluluk kaynağı olmuştur. Dünya Veteriner Hekimler Günü sebebiyle bir kez daha belirtmek isteriz ki; sağlıklı hayvan, sağlıklı gıda, sağlıklı insan ve sağlıklı toplum ile çevre sağlığı ve biyogüvenlik konularında veteriner hekimler çok önemli çalışmalara imza atmaktadır. Tüm dünyada yaşanan Kovid-19 salgını da bir kez daha, veteriner hekimsiz insan sağlığının ve refahının olamayacağını göstermiştir.
Türk Veteriner Hekimleri Birliği'nin bu süreçte üzerinde sıklıkla durmak istediği noktalar nelerdir?
Ülkemizde kadim bir sağlık meslek grubundan olan veteriner hekimler; özellikle son 150 yılda tarihe mal olan hizmetlerine, başarılarına, özellikle viral ve bakteriyel salgınların kontrol ve eradikasyonlarındaki engin deneyimlerine, koruyucu hekimlik, epidemiyoloji ve karantina önlemleri konusundaki faaliyetlerine, teşhis ve aşı üretimindeki bilgi birikimlerine ve Kovid19 ile mücadele ettiğimiz bugünlerde ülkemize has virüsün izolasyonu ve söz konusu virüsün genetik haritasını ortaya koyan bilim insanlarımızın veteriner hekim olmalarına rağmen, ülkemizde halen hak ettiği değeri alamayan ve özellikle son zamanlarda sağlık meslek grubuna yönelik bir kısım yasal düzenlemelere dahil edilmeyen meslek mensuplarıdır. Veteriner hekimler olarak sağlığa verdiğimiz bunca emek ve katkının yanı sıra ve veteriner hekimlere yönelik onlarca şiddet fiili ortada iken ve her şeyin ötesinde ulusal ve uluslararası kabullerde sağlık sınıfında olmasına rağmen, kısa bir süre önce Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilen sağlıkta şiddet yasasında veteriner hekimlere yer verilmemesi tarafımızca anlaşılamamış ve meslek mensuplarımızı büyük bir üzüntüye sevk etmiştir. Başta insan sağlığı olmak üzere, çevre sağlığını, biyogüvenliği, sosyal hayatı, ekonomiyi, ticareti ve değerlerimizi ciddi oranda tehdit ve tahrip ederek, bütün dünyayı kuşatan Kovid-19 sebebiyle tüm veteriner hekimler, mücadele kapsamında sahada olup ülkemizin en büyük metropolünden, ülkenin en ücra köşesindeki köy ve mezrasına kadar ayaktadır. Bir taraftan laboratuvarlara kapanarak hayatları kurtaracak aşı ve serum üretmek için olağanüstü gayret gösterilirken, diğer taraftan sahada, salgın ve zoonotik hastalıklara karşı koruyucu aşılamalar, hastalık mihraklarına müdahale, tedavi hizmetlerinin kesintisiz olarak sürdürülmesi, insanımızın gıda güvenliğinin sağlanması ve sahipsiz sokak hayvanlarının yaşam koşullarının iyileştirilmesi gibi hizmetler onlarca riske rağmen gece gündüz demeden devam ettirilmektedir.
EKOSİSTEM FARKLI OLACAK
Dünyanın bundan sonra ekosisteminin farklı olacağından söz ediliyor, bu konudaki düşünceleriniz nelerdir?
Dünyanın bundan sonraki hayatının, ekosisteminin farklı olacağı, gerek ulusal, gerekse uluslararası bir kabul olarak deklare edilirken, ülkesel ve küresel planlamaların önemine dikkat çekilerek, sebeplerin üzerinde durulması gereken bir stratejiden bahsedilmektedir. TVHB olarak bizde buna katılıyoruz. Kovid-19 ile; tek sağlık konseptini tanımlayan, hayvan sağlığı, insan sağlığı ve çevre sağlığının ayrılamayacağı, önlemenin tedaviden daha önemli ve öncelikli olduğu ve yeni bir yaklaşımla küresel iş birliğinin kaçınılmazlığı daha iyi anlaşılmaktadır. Koruyucu hekimlik hizmetleri kapsamındaki tüm veteriner hekimlik faaliyetleri hem daha ekonomik, hem de insan sağlığı ve çevre sağlığının korunmasını sağlamak adına çok daha etkindir. Çevreyi ve doğal yaşamı korumaya dair her eksiğimizin dünyada doğal dengenin bozulmasına neden olacağını unutmamamız gerektiği hususu bu yıl da Kovid-19 pandemisi ile bir kez daha yaşanarak görülmüştür. Tüm dünyada sağlık meslek sınıfları hızla ve güçlü bir organizasyonla 'tek sağlık' konsepti altında birleşirken, ülkemizin de bu konuda ilerleme kaydetmesi bugün ve gelecekte meydana gelmesi olası pandemiler ile milli ve yerli etkin mücadele etme gücüne kavuşmasını sağlayacaktır. Türk Veteriner Hekimleri Birliği olarak diyoruz ki, 'tek sağlık' uygulamaları için yasal ve yapısal düzenlemelere bir an önce başlanmalıdır. Tek Sağlık Yasası çıkarılmalı, ülkesel ve küresel olayları değerlendiren Zoonotik Hastalıklar Kontrol ve Araştırma Merkezi, Sağlık Bakanlığında Veteriner Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü ile Tarım ve Orman Bakanlığında Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü ve taşra teşkilatları kurulmalıdır. Dünyanın bundan sonra zoonoz karakterli salgınlar ile daha çok uğraşacağı düşünüldüğünde, Veteriner Fakültelerinin fiziki ve eğitim altyapıları güçlendirilerek müfredatına Milli Savunma amaçlı biyogüvenlik, biyolojik mücadele konularının yer aldığı dersler konulmalı, ARGE çalışmalarına daha fazla yatırım yapılmalı ve stratejik konumları itibariyle Veteriner Kontrol Enstitüleri her yönü ile güçlendirilmelidir.
VETERİNERLER SIĞIR VEBASINI ÖNLEDİLER
Tüm dünyada aşı çalışmaları sürerken, Türkiye'de iki veteriner hekim virüsün izolasyonunu gerçekleştirdi. Bu konuda neler söylersiniz?
İki hocamızın yıllardan beri koronavirüs üzerinde ve başka alanlarda çalışmaları var. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) diye başka bir hastalık var. Onun aşı çalışmalarında da Erciyes Üniversitesi'nden Prof. Dr. Aykut Özdarendeli çeşitli aşamaları geçti. Ülkemizde sadece veteriner fakültelerinde viroloji ana bilim dalları var. Bu dalda detay araştırmalar yapılıyor. Tıp fakültelerinde bu çalışmalar mikrobiyolojide yapılıyor. Şu anda Türkiye'de 32 veteriner fakültesi var, 26'sında eğitim öğretim yapılıyor, 21'inde yaklaşık 50'ye yakın virolog mevcut. Türkiye'de çeşitli hastalıkların önüne geçen birçok bilim adamı var. Sığır vebası aşısını 1890'lı yıllarda bir veteriner hekim olan Adil Mustafa Şehzadebaşı buldu. Koronavirüs aralıkta gündeme geldiğinden beri hocalarımız çalışmalarını yoğunlaştırarak devam ettiriyorlar. Dünyada aşı için araştırmalar yapılıyor. Ayrıca hastalığa karşı antiserum çalışmaları yapılıyor. Ayrıca hastalığa karşı ilaç bulunması lazım. Veteriner hekimlerin hayvan kaynaklı olup da insanlara bulaşan viral ve bakteriyel hastalıklarla ilgili önemli tecrübeleri ve geçmişe dönük çalışmaları var. Bugün bu çalışmalar hızla devam ediyor. Bu kapsamda Türk Veteriner Hekimleri Birliği her türlü desteği ve hizmeti vermeye hazırdır. Stratejik önemi bir defa daha ortaya çıkan mesleğimiz ile ilgili; fiili hizmet, sağlıkta şiddet, fiziki altyapıdan ve eğitim kalitesinden yoksun çok sayıda fakülte sayısı, kaliteli eğitim ve kaliteli mesleki uygulamalar ile tüm mesleki haklarımız için olumlu katkılarının ve yasal düzenlemelerin olacağı ümidiyle tüm meslektaşlarımıza olağanüstü gayretleri için teşekkür ediyoruz.
'Koronavirüs gündeme geldiğinde veteriner hekimlerin de konuya dahil edilmesi gerektiğini beyan ettik.' diyorsunuz bu konuyu biraz daha detaylandırır mısınız?
Veteriner hekimlik önemli bir meslektir. Asıl amacı insan sağlığına hizmet etmektir. Sağlıklı gıdanın tüketilmesinde hayvanlardan insanlara geçen hastalıkların önlenmesinde veteriner hekimlerin önemli bir rolü bulunuyor. Ancak ülkemizde yasal düzenlemelerde, kamuda çalışanların mesleki hakları, kliniksel çalışanların mesleği icra ederken karşılaştıkları problemler var. Köylerde savunmasız bir şekilde şiddetle karşılaşıyorlar. Kasımdan bu yana şiddet had safhaya ulaştı. Bir kanuni düzenlenme lazım. Sağlıkta Şiddet Yasası'nın içine veteriner hekimlerin de dahil edilmesi gerekir. Ayrıca sağlık çalışanları grubunda yasal olarak değerlendirilmemiz gerekiyor. 1219 sayılı kanun var, beşeri hekimler bu kanun kapsamında özlük haklarını alıyor. Beşeri hekimler yılda 2 defa fiili hizmet zammı alabiliyor. Veteriner hekimler bunun dışında tutuldu. Veteriner hekimlere negatif bir yaklaşım var bunun önüne geçilmeli. Veteriner hekimlerin başarısının ardından Veteriner Hekimler Derneği bir açıklama yaptık. İnsanları enfekte ettiği bilinen 1415 mikrobun yüzde 61'inin hayvanlardan geldiği kaydedilen açıklamada, şunlara dikkat çekildi: 'Son 50 yılda ortaya çıkan AIDS, KKKA, Batı Nil Virüsü salgını, Kuş Gribi, Domuz Gribi, SARS, MERS ve en son KOVİD-19 pandemisi direkt hayvan kaynaklı salgınlardır. Özellikle insanların beslenmesinde önemli protein kaynağı olan hayvanlar dönem dönem şarbon, veba, influenza gibi salgınlara maruz kalmakta gıda kaynaklarımız olumsuz etkilenmekte. Sağlıklı insan için sağlıklı gıda ve sağlıklı çevre olmazsa olmaz koşullardır. 'Türk Veteriner Hekimleri salgın sonrası bu bilim kurulunun daha da geliştirilerek, Tek Sağlık Konseptine uygun bir yapılanma içine girmesini temenni etmekteyiz.'
