• Kolon kanserinin en sık rastlanan kanser türlerinden olduğu biliniyor, kolon kanseri görülme sıklığı nelere bağlanabilir?
Evet, kolon kanseri dünyada en sık görülen kanserler arasında ilk üç sırada yer almaktadır. Kadın ve erkeklerde sıklık sırası değişmekle birlikte tüm toplumlarda sıklığının giderek arttığı görülmektedir. Kolon kanserlerinin oluşumunda genetik nedenler, yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları, obezite ve mikrobiyal flora önemli rol oynamaktadır. Aile öyküsü olan bireylerde kolon kanserlerine topluma oranla daha sık rastlanmaktadır. Kolon kanserlerinin başlangıcında hastada hiçbir şikayet olmazken hastalık ilerledikçe halsizlik, yorgunluk, çabuk yorulma gibi demir eksikliği anemisine bağlı bulgular, bağırsak çeperinin daralmasına bağlı dışkılama alışkanlığında değişiklik, karın ağrısı gibi bağırsakta tıkanmaya bağlı bulgular ve makattan kanama görülebilmektedir. Bazen hastada hiçbir belirti yokken açıklanamayan demir eksikliği anemisinde araştırma yapılırken de kanser tespit edilebilir.
KOLONOSKOPİ HAYAT KURTARIYOR
• Kolon kanseri teşhisinde kolonoskopinin çok önemine dikkat çekiyorsunuz bununla ilgili neler söylersiniz?
Hastalığın tespitinde hastalıkla ilişkili bulgular yani sıra kan tetkikleri, dışkı testleri ve kolonoskopik incelemeler yapılmaktadır. Dışkı testleri esnasında dışkı içeriğinde kan olup olmadığı incelenir. Bu test pozitif çıktığında sindirim sisteminden az miktarda da olsa kanama olduğu anlamına gelir ve ileri inceleme planlanır ancak testin negatif olması kanser olmadığını ispatlamaz. Kolonoskopik incelemeler ise ucunda ışık ve kamera olan bir cihaz yardımıyla bağırsakların içerisinde ilerleyerek bağırsakların incelenmesi durumudur. Bu işlem esnasında polip tespit edilirse araçlar yardımıyla çıkarılır. Kanserden şüphe edilen bölgelerden biyopsi dediğimiz küçük parçalar alınır.
• Kolonoskopinin amacı nedir anlatır mısınız?
Kolonoskopi yapılmasının amacı bağırsak duvarının incelenmesinin amacı bağırsak duvarının incelenmesidir. Kolon kanserlerinin oluşum aşamasında duvar kalınlaşması ardından polip oluşumu ve ardından bu poliplerin büyüyüp yayılmasıyla birlikte damar duvarına kanser hücrelerinin geçişi ile birlikte kanser yayılımı görülmektedir. Bağırsaktaki bu kanser yayılımı kan yoluyla ve beyaz kan sistemi olarak bilinen lenf yoluyla yayılmakta ve ilerleyen süreçte diğer organlarda da kanser odaklarının görülmesi şeklinde etki göstermektedir. Kolonoskopide kanser tespit edilen hastalarda hastalık yayılımını incelemek için tomografi istenmektedir. Bunların sonucuna göre tedaviye ameliyat, kemoterapi yada radyoterapi gibi seçeneklerden hangisinin uygulanacağına karar verilir.
BAĞIRSAK KANSERİ TARAMA PROGRAMLARI
• Kolonoskopi dışında bağırsak kanseri tarama programları ile ilgili bilgi verir misiniz?
Hastalığın önceden tespitinde bağırsak kanseri taramaları da çok önemlidir. Polip aşamasında tespit edilip tedavi edilmesiyle kanser önlenebilir hale gelmiştir. Ülkemizde gerek hastaneler gerek KETEM adı verilen kanser tarama merkezleri sayesinde tarama programları oluşturulmuş ve 50 yaş üstü bireylere kolon kanseri açısından tarama yaptırma fırsatları sağlanmıştır. Bunun yanısıra ailede kolon kanseri öyküsü olan bireylerde kanser taramalarına daha erken yaşlarda başlanmaktadır. Hastalık ne kadar erken tespit edilirse tedavisi o kadar kolay yapılmaktadır. İlerleyen hastalıkta tedavi süreci uzamakta ve tedaviye bağlı yan etkilerin görülme olasılığı artmaktadır.
• Kovid-19 salgınıyla birlikte insanların hastanelerden uzak durma istekleri olduğunu bliyoruz bu konuda neler anlatırsınız?
Kovid-19 salgınıyla birlikte kansere bağlı ölümler artıyor. Kovid-19 salgını sürecinde kanser tarama programları süreçten dolayı ertelendiği için kolon kanseri tespitinde olan gecikmeler ileri evre hastalık görülmesi ve kansere bağlı ölümlerin artabileceği öngörülmüştür. Kanada'da yapılan bir simülasyon çalışmasında kolonoskopik taramalarda 6 aylık bir kesintinin 68 bin kolonoskopik taramanın yapılmasını engellediği bu nedenle 2020-2029 yılları arasında 34 bin hastada kolon kanseri nedenli ölüm gerçekleşeceği öngörülmektedir. Birçok uzman, bağırsak kanserine yönelik taramaların gecikmesi birçok toplumda ilerleyen süreçte ilerlemiş kanserlere daha sık rastlayabileceğimizi ve kansere bağlı ölümlerin artacağını düşünmektedir.
MART AYI FARKINDALIK AYI
• Son olarak Mart ayı kolon kanseri farkındalık ayı. Kolonoskopiyle ilgili toplumda genel olarak olumsuz bir algı ve korku vardı, bu korku -pandemiyi saymazsakaşıldı mı?
Mart ayı kolon kanseri farkındalık ayı olarak belirlenmiş olup bu ay boyunca kolon kanserinde taramaların önemi birçok platformda anlatılmaktadır. Bunun yanı sıra salgın korkusuyla belirtileri olup hastaneye gitmekten çekinen hastaların mutlaka hastaneye başvurması ve tetkiklerin yapılması önemlidir. Bunun yanında kolonoskopi hakkında toplumun bir kısmında olumsuz algılar mevcuttu ancak bu durum yavaş yavaş kırılmaya başlamıştır. Kolonoskopi uygun hazırlık ve uygun yerlerde yapıldığında korkulacak bir işlem değildir. Kolon kanseri taramasında bizim en sık kullandığımız sloganlardan biri de bu yüzden 'kolonoskopiden korkma geç kalmaktan kork' olarak belirlenmiştir.
