Son dönemlerde birçok ana gıda ürününde fiyat artışları yaşanıyor. Meyve-sebzeden, et ve süt ürünlerine kadar her üründe yükselen fiyatlar tüketicinin birinci gündem maddesi olmaya devam ediyor. Son günlerde fiyat artışı dikkat çeken bir diğer ürün ise yumurta. Yumurta fiyatlarındaki artışı ham madde fiyatlarındaki artışa bağlayan sektör temsilcileri, ithal yem ve malzeme maliyetinin fiyatlara yansıdığına dikkat çekiyor. Geçtiğimiz aylara kadar 30'lu yumurta kolisi 15-20 TL'ye satılırken şu anda 30 ile 35 TL'ye satılıyor. Bir koli yumurtanın fiyatı 35 TL'ye kadar yükselirken halk ise çareyi daha az yumurta tüketmekte buldu. Biz de yaşanan bu fiyat artışının nedenlerini Yumurta Üreticileri Merkez Birliği Başkanı İbrahim Afyon'a sorduk.
• Geçtiğimiz aylara kadar 30'lu yumurta kolisi 15-20 TL'ye satılırken şu anda 30 ile 35 TL'ye satılıyor. Protein ve besin değeri bakımından da önemli bir ürün olan yumurtaya neden bu kadar zam geldi?
Yumurtaya zam geldi diyebilmek için başlangıç donesini iyi analiz etmeliyiz. Bir ürün maliyet altına satılabilmektedir. Maliyet altına zararına satılmanın bazı sebepleri olabilmektedir. Fakat zararına satılan ürünün bedeli hiçbir zaman başlangıç donesi olamaz. Bu fiyat farkını artış olarak adlandırabiliriz ama zam dememeliyiz. Bugün niye arttı yerine, bugüne kadar niye düştü demek daha doğru bir soru olabilir. 2021 yılı başında 76.5 kuruş olan 1 adet yumurta bugün için 78 kuruş olarak adlandırılmakta ve 70 kuruşa kadar alıcısını anca bulabilmektedir. 9 ay önce 65 kuruş maliyetli yumurtayı 76.5 kuruşa satabilirken bugün 75 kuruş maliyeti olan yumurtayı 70 kuruşa anca satabilmekteyiz. Arz fazlalığı sebebi ile evet artış var ama zam kesinlikle yok. Üretici maliyet kıskacında batmamak için ürünün bedelini talep etmektedir.
'YUMURTA ÜRETİCİSİNİN EN BÜYÜK GİRDİSİ YEM VE YEM HAMMADDESİ'
• Dolardaki kur artışı nedeniyle satılan bir koli yumurtanın fiyatı son zamlarla 35 TL'ye kadar yükselirken halk ise çareyi daha az yumurta tüketmekte buldu. Satıcı elindeki yumurtayı satamazken müşteri ise fiyatların yüksekliğinden dert yanıyor. Siz neler söylemek istersiniz bu konuda?
'Dolar yükselirken zam geliyor düşerken niye düşmüyor?' sorularını sıkça duyuyoruz. Yumurta üreticisinin en büyük girdisi yem ve yem hammaddesidir. Yem hammaddesinin en bedellisi, soya-soya ürünleriayçiçeği küspesidir. Bunlar yüzde 95 ithaldir. Dünya piyasasında kuraklık ve pandemiye bağlı bir arz daralması oldu. Ürünlerimiz dolar kur artışından çok dolar bazlı zamlara muhatap oldu. Nerdeyse yüzde 80-90 ihtiyacımızı yerli üretimle karşılamamıza rağmen, ithal bedele paralel fiyatlanmaktadır. Ve mısır tüccarının devamlı artış beklentisi, yemin yüzde 65'ini oluşturan mısırın devamlı yükselmesine ve yem maliyetinin artmasına sebep olmaktadır. 2020 yılı başında 1900 TL/ton olan mısır bugün 2700 TL/tondur. Bu da, diğer girdi artışları ile birlikte, 2020 yılı başında 2000 TL olan yem fiyatını 3500 TL/tona çıkarmıştır.
'PANDEMİ YUMURTA TÜKETİMİNİ OLUMSUZ ETKİLEDİ'
• Pandemide yumurta tüketimi azaldı mı?
Pandemi süresince, insanımızın yumurta tüketimi azda olsa artmıştır. Lakin restoran, lokanta, yemek sanayinin ve turizm sektörünün kapalı kalması, turist sayısının azlığı genel yumurta tüketimini olumsuz etkiledi. Tüketimin azalması arz fazlalığı oluşturmuş, neticesinde yumurtaya zarar olarak yansımış ve üretici zarara katlanamayarak hayvanlarını kesime sevk etmiştir.
'HER ÇEŞİT YUMURTANIN BESLEYİCİLİK VE HAYVAN BESLENMESİ YÖNÜNDEN FARKI YOK'
• Türkiye'de üretilen yumurtaların yüzde 95'i kafes yumurtasıyken bu oran giderek düşüyor. Uzmanlar kafeslerin endüstriyel hayvancılıktaki en acı verici uygulamalardan biri olduğunu belirtiyor. Siz bu konuda neler söylemek istersiniz?
İnsan yaşamında olmazsa olmaz protein kaynağı kalabalık nüfuslu ülkelerin ulaşabilmek için aldığı ufak bir karar dünyanın tamamında emtia kıtlığına sebep olabilmektedir. 80 milyonu geçmiş ülke nüfusumuza günlük 80 milyon adet, ihracat için 10-15 milyon adet yumurta üretimini binin üzerinde işletmeden temin etmekteyiz. Bu tesislerimiz hayvan refahına uygun şekilde, tavukların doğada rahat ulaşamayacağı besinlerle, insan sağlığı hayvan sağlığı için en uygun şartlarda beslenmektedir. Fakat insanımızın, doğa özlemi, sağlıklı beslenme arzusu, bilgi kirliliğine mahkum olarak, aralarında hiçbir farkın olamayacağı, hile karıştırılamayacak, doğal ambalajında yaratılmış yumurtaya gereksiz ayrımcılık yüklemektedir. Halkımızın şunu bilmesini arzularım, her çeşit yumurta, besleyicilik ve hayvan beslenmesi yönünden farkı yoktur. Her türlü yumurta, gönül rahatlığı ile tüketilebilir, tüketilmelidir.
• Son olarak yumurtacılık sektöründe ne gibi sorunlar yaşanıyor?
Yumurta sektörü, maliyeti ile mücadele ederken, anne sütünden sonra en kıymetli besin kaynağı protein olan yumurtanın, emsalsiz gıda, besin değerinin konuşulması, maddi değerinden sonra konuşulması, halkımızın sağlıklı beslenmesi, sağlıklı nesillerin oluşumuna olumlu katkı vermemektedir. Üreticinin, 1 kilogram protein, besinin 15 TL'ye (adet/1tl) satamayışı bu sektörün sürdürülebilirliğini tehdit etmektedir. Yumurtanın değeri, maddi değerinden çok çok üstündür.
