Yaşam maliyeti, bireylerin ekonomik refah düzeylerini belirleyen en önemli faktörlerden biridir. Özellikle konut fiyatları, gıda harcamaları ve günlük yaşam masrafları şehirler arası yaşam kalitesini doğrudan etkiler. Bu bağlamda, Türkiye’nin başkenti Ankara ile Avrupa’nın önde gelen şehirlerinden Lizbon’un karşılaştırılması dikkat çekici bir tablo sunmaktadır. Ankara, Türkiye’nin idari ve kültürel merkezi olarak yüksek yaşam maliyetleriyle gündeme gelirken, Portekiz’in başkenti Lizbon, Avrupa Birliği içerisinde görece daha düşük fiyat seviyeleriyle bilinir. Özellikle konut ve yeme-içme kalemlerinde Lizbon’un Ankara’ya göre daha ekonomik seçenekler sunduğu görülmektedir.
Konut kiraları, yaşam maliyetinin en kritik unsurudur. Ankara’da son yıllarda artan enflasyon, döviz kuru hareketliliği ve konut piyasasındaki arz-talep dengesizlikleri kiraları ciddi oranda yükseltmiştir. Merkezi semtlerde küçük bir dairenin aylık kira bedeli ortalama 15.000–20.000 TL aralığına ulaşmış durumdadır. Bu, güncel kur üzerinden hesaplandığında yaklaşık 500–700 Euro’ya tekabül etmektedir. Ancak Ankara’da gelir seviyeleri bu yükselişi karşılamada yetersiz kaldığından konut kiraları aile bütçelerinde ağır bir yük oluşturmaktadır.
Lizbon’da ise Avrupa Birliği standartlarına rağmen kiralar görece daha dengeli seyretmektedir. Şehrin merkezi bölgelerinde bir yatak odalı daire ortalama 900–1000 Euro civarındadır. Ankara ile kıyaslandığında nominal olarak Lizbon daha pahalı görünse de, satın alma gücü ve ortalama maaşlar dikkate alındığında durum değişmektedir. Portekiz’de ortalama maaşlar Türkiye’ye göre birkaç kat daha yüksektir. Bu nedenle Lizbon’da kira, gelirle orantılı düşünüldüğünde Ankara’daki kadar ağır bir yük oluşturmaz. Ayrıca Lizbon’da toplu taşımaya erişim kolaylığı, merkezin dışında uygun kiralarla yaşamayı daha pratik kılmaktadır. Dolayısıyla göreli yaşam maliyeti açısından Lizbon konutta Ankara’dan daha avantajlıdır.
Yeme-içme maliyetleri de yaşam kalitesini doğrudan etkiler. Ankara’da temel gıda fiyatları son yıllarda enflasyonla birlikte ciddi artış göstermiştir. Market alışverişinde süt, peynir, ekmek, sebze ve meyve gibi temel ürünlerin fiyatları Avrupa ortalamasına yaklaşmış, hatta bazı kalemlerde geçmiş durumdadır. Örneğin Ankara’da dört kişilik bir ailenin aylık market harcaması 10.000 TL’yi (yaklaşık 350 Euro) rahatlıkla aşmaktadır (verisel olarak kıyaslama amacıyla 10000 TL baz alınmıştır, kimse bu fiyata elbette geçinemez özellikle 4 kişilik bir ailenin mutfak masrafı için imkansız bir senaryo...). Restoran fiyatları da benzer şekilde yükselmiştir. Orta sınıf bir restoranda iki kişilik yemek ortalama 700–800 TL’ye (25–30 Euro) mal olmaktadır.
Lizbon’da ise gıda fiyatları daha istikrarlı ve uygundur. Market alışverişinde temel gıdalar Ankara’ya kıyasla daha ucuzdur. Örneğin bir litre sütün fiyatı 1 Euro civarında iken Ankara’da eşdeğer (kalite bağlamında değil miktar bağlamında- aynı markaların ürünlerinin bile Türkiye'de daha düşük kaliteli sunulması yıllardır gözardı edilen korkunç bir gerçeklik. Aynı ürün mesela İngiltere'de daha kaliteli, içeriği daha temiz üretiliyor ama burada biz daha pahalıya daha kalitesiz ürün alıyoruz ne alaka değil mi...) ürün çok daha pahalıya mal olmaktadır. Dört kişilik bir ailenin Lizbon’daki market alışverişi aylık 250–300 Euro aralığında gerçekleşmektedir. Restoranlarda da durum Ankara’dan görece daha ucuzdur. Orta ölçekli bir restoranda iki kişilik yemek 25 Euro civarında olup Ankara ile aynı seviyede gözükse de, alım gücü farkı Lizbon lehine tabloyu değiştirmektedir. Lizbon’da bireylerin maaşlarının daha yüksek olması nedeniyle dışarıda yemek, Ankara’ya kıyasla bütçeyi daha az zorlamaktadır.
Ankara ile Lizbon’un yaşam maliyeti kıyaslandığında yüzeyde Ankara daha ucuz gibi görünse de, alım gücü paritesine göre değerlendirildiğinde Lizbon’un yaşam koşulları daha erişilebilir hale gelmektedir. Ankara’da konut kiraları ve gıda fiyatlarının artışı, gelir seviyelerinin düşük olmasıyla birleştiğinde yaşam maliyetini ağırlaştırmaktadır. Lizbon’da nominal fiyatlar bazı kalemlerde daha yüksek olsa da, ortalama gelirlerin Türkiye’nin birkaç kat üzerinde olması bireylerin yaşamını kolaylaştırmaktadır. Bu nedenle Lizbon, Ankara’ya kıyasla daha ucuz ve sürdürülebilir bir yaşam maliyeti sunmaktadır.
