Yeni bir ekonomik modele Türkiye'nin ihtiyacı var

Ekonomi alanında uzun yıllardır çalışmalar yürüten Yakup Türkal ve ekibi, "Ekonomide Yaşam Hakkı Modeli"ni Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nde (ODTÜ) düzenlenecek bir ekonomi konferansında kamuoyuna duyurmaya hazırlanıyor. Türkal, modelin Türkiye'den dünyaya uygulanabilecek evrensel bir çözüm olduğunu iddia ediyor.
Düzenlenen basın toplantısında konuşan Yakup Türkal, mevcut iktidarın ekonomi politikalarında sıkıştığını ve muhalefetin de insanımızın yarınına dair somut bir çıkış yolu sunamadığı bir ortamda, kendilerinin "hep beraber neler yapabiliriz" düşüncesiyle yola çıktıklarını ifade etti. Türkal, insanların umutlarını ve kişisel gelişimlerini tamamlama yerine sadece açlık sınırında yaşam mücadelesi verdiğini vurgulayarak, "Bir Türk vatandaşı ekmek kuyruğunda bekliyorsa, hepimizin vicdanı sızlar" dedi.

ASGARİ STANDART VE KUM SAATİ BENZETMESİ
Türkal'ın ekonomi modeli, bir taraf boşalırken diğer tarafın dolduğu "kum saatine benzettiği" mevcut ekonomi modelinin yerine her iki tarafın da zenginleşebildiği ve insanların ekonomik özgürlüğe birbirine hizmet ederek ulaşabildiği bir yapı sunuyor. Model, asgari ücretlerin değil, "asgari standardın" oluşturulmasını esas alıyor; zengin fakir ayırt etmeksizin herkesin öncelikle bir yaşam hakkına sahip olması gerektiğini savunuyor.
Yakup Türkal, bu modelin toplumsal barışın, huzurun, asayişin ve güvenin sağlanmasına büyük katkı sunacağını belirtiyor. Toplumsal yardımların sosyal çöküntü oluşturduğunu ve yardıma muhtaç bir toplum haline gelinmemesi gerektiğini savunan Türkal, "Hak ettiğimiz değerlere biz sosyal yardım, zekat, fitre, sadaka gibi ulaşamayız. Hak ettiğimiz değeri almamız gerekiyor" diyerek modelin bir hak temelli yaklaşım olduğunu vurguladı.

"VATANDAŞ KART" VE YÜZDE 1'LİK KATKI MEKANİZMASI
Modelin en çarpıcı detaylarından biri, devlete ek 1 lira yük getirmeden hayata geçirilecek olması. Türkal, bunun, vatandaşlara tanımlanacak bir "Vatandaş Kart" aracılığıyla sağlanacağını belirtti. Finansman mekanizmasını ise her türlü gelir ve harcamanın yüzde 1'i" olarak açıkladı. Örneğin, bir yemeğin yüzde 1'i, yakıt alımının yüzde 1'i, otoban ücretinin yüzde 1'i, gayrimenkul veya değerli maden alımının yüzde 1'i gibi her türlü işlemden yüzde 1'lik bir kesintiyle bir havuz oluşturulacak. Faiz geliri, borsa kazancı, kira geliri gibi her türlü gelirden de yüzde 1'lik katkı alınacak.
Bu havuzda biriken paranın adil bir şekilde herkese eşit dağıtılacağını belirten Türkal, aylık yaklaşık 2.080 TL'lik bir asgari standart sağlandığını ifade etti. Bu tutarın çocuklara 1.000 TL, gençlerin sanat, kültür ve spor harcamalarına 1.000 TL, temel gıda için 2.000 TL, elektrik, su ve doğalgaz faturalarının yarısı (sırasıyla 400 TL, 300 TL, 900 TL), aylık ekmek parası (4 kişilik aile için 720 TL) ve ek 1.000 TL gibi kalemlere ayrıldığını dile getirdi. Vatandaş Kart'a yüklenen paranın ay sonunda sıfırlandığını ve biriktirilemediğini, bu sayede paranın piyasada sürekli dönerek ekonomiyi canlı tutacağını belirtti.
Modelin önemli bir şartı ise "suça karışmama" ve "hukuk içerisinde kalma" ilkesi. Türkal, devlete 1 lira yük getirmeyecek bu modelin, enflasyonu ve faizi de kontrol altında tutacağını, asgari ücret zamlarının neden olduğu maliyet artışlarını engelleyeceğini savundu.

MUHALEFETTEN VE AKADEMİDEN OLUMLU TEPKİLER
Yakup Türkal, geliştirdiği bu modeli muhalefet partilerinden bazı isimlerle ve birçok ekonomi profesörüyle görüştüğünü belirtti. Modelin uygulanabilir bulunduğunu ve hatta öncelikle bir pilot bölgede denenmesi gerektiği yönünde olumlu geri dönüşler aldıklarını ifade etti. Hükümet yetkililerinin de konferansa davet edildiğini ekledi. Çankaya Üniversitesi'nden bir makro iktisat profesörünün de modelin "bir an önce denenmesi gereken bir model" olduğu görüşünde olduğunu paylaştı.
Türkal, siyasi tartışmaların dışında kalmak istediğini, amacının siyasi bir taraf olmak yerine millet için bir çözüm sunmak olduğunu vurguladı. "İktidarın yolundan muhalefet de gidiyor. Ülkenin çıkışını tek bir adama bağlıyorlar, oysa sorun sistemde" diyerek, modelin bireylere odaklandığını ve ekonomik kalkınmayı milletin kendi zenginleşmesiyle sağlayacağını ifade etti.
Dünya İçin Bir Model: Sadece Ticari Hacmi Olan Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Geçerli
Modelin sadece Türkiye için değil, dünyadaki ekonomik sistemin sömürü düzenini ortadan kaldıracak, gelişmekte olan ülkeler için örnek teşkil edecek bir sistem olduğunu belirten Türkal, "Komünizm çöktü, kapitalizm çökmek üzere. Yeni bir ekonomik modele dünyanın ihtiyacı var" dedi. Modelin ticari hacmi olan gelişmekte olan ülkelerde uygulanabilir olduğunu, zira para dönmeyen veya emperyalist güçler tarafından sömürülen ülkelerde gelir elde edilemeyeceği için uygulanamayacağını da ekledi.
Yakup Türkal, "Ekonomik uçurumları tersine çeviren bir model dünyada uygulanmadı. Bu tersine çeviriyor" diyerek, zenginlerin elde ettiği gelirin küçük bir kısmının (yüzde 1'i) sisteme dahil edilmesiyle, dar gelirli kesimin hak ettiği yaşam standardına ulaşacağını ve böylece toplumsal refahın artacağını ifade etti.
"Ekonomide Yaşam Hakkı Modeli"nin tüm detayları, matematiksel verilerle birlikte 23 Haziran Pazartesi günü ODTÜ'de düzenlenecek konferansta açıklanacak.