Çalışmayla ilgili Başkent’e konuşan A.Ü. Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı Öğretim Görevlisi ve Türk Toraks Derneği Onkoloji Çalışma Grubu Üyesi Dr. Yusuf Kahya, akciğer kanserinin büyük bir sorun olmaya devam ettiğini ve bu kansere bağlı ölümlerin dünyada birinci sıradaki yerini koruduğunu belirterek, yapay zekanın akciğer kanseri teşhisi için kullanıldığını açıkladı. Başkent’in sorularını yanıtlayan Kahya, “Akciğer kanserindeki en büyük sorun geç teşhis ediliyor olması. Ankara Üniversitesi ve Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nden araştırmacılarla birlikte yaptığımız çalışmada günlük hayatımızdaki konuşma sesi analizi ile erken dönem akciğer kanseri tanımaya yönelik bir yapay zeka programı geliştirdik. Bu programda sağlıklı bireyler ve akciğer kanserli bireyler arasındaki farkı ortaya koyabildik. Yüksek bir doğruluk oranı ile bu fark ortaya koyuldu. Bu yeni bir tanı yöntemi olması açısından ümit verici sonuçlar taşımakla birlikte şu anda kullanılabilir bir düzeyde değil. Ancak geliştirilebilir.” diye konuştu.
- Yapay zeka, konuşma sesinden akciğer kanserini nasıl erken teşhis edebiliyor anlatır mısınız?
Akciğer kanseri büyük bir sorun olmaya devam ediyor ve kansere bağlı ölümler sıralamasında dünyada birinci sıradaki yerini koruyor. Akciğer kanserindeki en büyük sorun geç teşhis ediliyor olması. Literatürdeki çalışmaların büyük bir kısmı akciğer kanserinin erken dönemde teşhis edilmesi yönünde. Bunun için pek çok yöntem geliştiriliyor günümüzde. Bir yandan yapay zeka tıpta da çok sık kullanılıyor ve en sık kullanıldığı alan da radyoloji alanı. Ankara Üniversitesi ve Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nden araştırmacılarla yaptığımız çalışmada günlük hayatımızdaki konuşma sesi analizi ile erken dönem akciğer kanseri tanımaya yönelik bir yapay zeka programı geliştirdik. Bu programda sağlıklı bireyler ve akciğer kanserli bireyler arasındaki farkı ortaya koyabildik. Yüksek bir doğruluk oranı ile bu fark ortaya koyuldu. Ancak bu yeni bir tanı yöntemi olması açısından ümit verici sonuçlar taşımakla birlikte şu anda kullanılabilir bir düzeyde değil. Ancak geliştirilebilir.
- Çalışmayı kaç kişide gerçekleştirdiniz?
Çalışmada 50 sağlıklı birey, 50 de akciğer kanseri hastasını karşılaştırdık. Yapay zeka algoritmasını kullandık. Benzer çalışmalarımız radyoloji alanında da var aslında. Ağırlıklı olarak radyolojide kullanılan yapay zeka ile ilgili çok sayıda çalışmamız var ama konuşma analizi ile yapılan ilk çalışma buydu. Yani bizim açımızdan, bizim ekip olarak yaptığımız ilk çalışma. Yüzde 90 oranında doğruluk payı verdi. Bu oran iddialı bir oran ancak daha fazla hasta sayısına ve daha fazla örnekleme ihtiyaç var. Eğer belirli bir başarı oranına gelinirse, belki günün birinde hakikaten bir tanı yöntemi olarak, tarama yöntemi olarak uzun vadede kullanılabileceğini düşünüyoruz.
SES ANALİZİ YAPILIYOR
- Çalışmada ses analizini tam olarak nasıl yaptığınızı anlatır mısınız?
Şöyle söyleyeyim, konuşma sesi bazı hastaların sağlık durumu hakkında bilgiler verebilir. Nasıl ki, nezle grip olduğunuzda hemen bir şekilde üst solunum yolu enfeksiyonu geçirdiğinizi düşünüyorsanız, bunda da akciğer kanserli hastalarda, tabii yapay zekaya da bu noktada bir miktar bilgi vermemiz lazım, insan kulağının duyamayacağı ölçüdeki sesleri ya da ses özelliklerini diyelim. Çünkü sadece tek bir parametreye bakılmıyor. Onlarca parametreye bakılıyor. Bu ses özellikleri bir şekilde işlenip, belirli algoritmalar dahilinde işlendiği vakit bize bir takım sonuçlar verebiliyor. Bu çalışma aslında bunu gösteriyor.
- Mühendislerin de olduğunu söylediniz çalışmada, hangi mühendislerle çalıştınız?
Biyomedikal mühendisliği ile birlikte çalıştık. Birtakım algoritmalar yani işin mutfak kısmından bahsediyorum. Algoritmalar geliştirildi ve bunun neticesinde böyle bir doğruluk oranına bakıldı. Yüzde doksan iddialı bir oran. Çünkü sayımız az, hasta sayısı az. 50’ye 50 gibi düşünün kabaca. Normalde bunun binlerle daha fazla hastayla yapılması lazım. Ancak sağlıklı bir sonuç verebilmek adına ya da hani bu ifadeleri yani güçlü bir şekilde günün birinde tanı yöntemi olabilir demek adına çok daha fazla çalışmaya ve çok daha hacimli çalışmaya ihtiyaç var. Öte yandan radyolojiyle ilgili çalışmalar şu anda kullanılır düzeyde. Özellikle ticari amaçlı, kendini kanıtlamış, eksternal validasyonu iyi yapmış birçok firmanın ürettiği ürünler, yapay zeka programları şu anda Türkiye dahil olmak üzere Avrupa'nın birçok ülkesinde ve Uzak Doğu’da ve seçkin merkezlerde kullanılır durumda. Ben şu an bu çalışmayla ilgili beklemeliyiz diyorum ama günün birinde bu sayı arttıkça ve farklı merkezlerden de benzer sonuçlar geldikçe, bunlar da kullanılacaktır. Bir kez daha vurguluyorum, yapay zeka ile radyoloji ile ilgili yapay zeka programlarının birçoğu dünyada kullanılır durumda. Yani bu konuşmayla ilgili hadise de günün birinde daha da geliştirilirse neden olmasın neden kullanılmasın.
- Yapay zekanın ulaşılırlığı ne durumda?
Yapay zeka, bir bilgisayar programı. Bir bilgisayar programı üzerinden yapılıyor ve kullanılıyor. Dolayısıyla bunu yapan hastanelere satan ticari firmalar var. Pazarlayan ticari firmalar var. Bunları belirli bir ücret tutarında, bilgisayar programını belirli bir süre içerisinde kiralıyorsunuz ya da satın alıyorsunuz. Bununla birlikte hastalara ait radyolojik görüntüler, örneğin; tomografileri yapay zeka programına yüklendiğinde “şurada nodül var” diye otomatik olarak gösterebiliyor. O nodülün iyi huylu ya da kötü huylu olma ihtimaliyle akciğer kanseri özelinde söylüyorum, bunlar hakkında bazı yorumlar yapabilir durumda. Şu anda özellikle akciğer kanseri taramaları için bunlar kullanılıyor. Çünkü milyonlarca insanın tomografisini çekip, akciğer kanseri taraması yaptığında bu kadar tomografiye bakacak radyologlar için ciddi bir iş yükü. Dolayısıyla işleri kolaylaştırması açısından yapay zeka bu noktada kullanılıyor. Ancak doğru mesaj vermek adına söylüyorum, yapay zekadan elde edilen bu bilgileri yeniden radyolog bakıp, bir üst düzey karar mekanizması olarak son noktayı onun koyması lazım. Yapay zekanın, günümüzde tıp sektöründe doktorlara yardımcı rolde olduğunu söyleyebilirim. Kesin karar verici rolde değil, yanlış bir mesaj çıkmasın. İlerleyen dönemlerde ne olur bekleyip göreceğiz. Birçok şey yapılıyor, akıllı robotlarla bazı cerrahi işlemler dahi yapılıyor. Gelecek umut verici buluşlara çok açık, hep birlikte göreceğiz.
