• D vitamini nedir?
D vitamini hala hormon mudur yoksa vitamin midir diye tartışılan bir yapıdır. Biz vitamin üzerinden ilerleyelim. Hormon tanımı, kandaki düzeyine göre vücudun sentezleme özelliğinden gelmiştir. Ancak adının ne olduğunun bir önemi olmadan kendisinin bedenimiz için çok önemli olduğunu sizlere belirtebilirim. Yağda eriyen ve fazlası depolanan bir vitamindir. Vücudumuza ya besinlerle direk olarak alırız veya vücuttaki ön öğenin ultraviyole ışınlarla D vitaminine dönüşmesi sonucu ulaşabiliriz. Güneş ışığıyla direk temasımız bu vitamin için çok önemlidir.
• İşlevi nedir?
D vitamini özellikle kalsiyumun vücuttaki döngüsünü düzenler. Kemik yapımızın güçlülüğü D vitamininin elindedir. Bağışıklık sistemimizi büyük oranda güçlendirdiği net olarak bilinir. Bu sebeple koronavirüs sürecinde en çok desteği tavsiye edilen vitaminlerdendir. Hatta kanserli hastalarda kan serum düzeyinin yüksek tutulması önerilmektedir. Ayrıca bazı kronik hastalıklardan koruyucu olduğu da söylenebilir.
• En çok kimlerde eksikliği görülür?
Vücutta D vitamininin yüzde 80-90'ı güneş ışığı sayesinde sentezlendiği için güneş az alan bölgelerde yaşayan insanlarda yetersizliği sık gözlenir. Koyu tenli bireyler güneş ışığından daha az yararlanmaktadırlar. Bu nedenle eksiklik konusunda risk grubundadırlar. Güneşle ten teması az olan kişilerde, yaşlılarda, çok yoğun güneş kremi kullananlarda eksiklik görülebilir. Ayrıca karaciğer ve böbrek yetmezliği var olan kronik hastalarda, obez bireylerde, çölyak ve crohn gibi emilim bozukluğu hastalıklarında ve bazı ilaç kullanımlarında D vitamini eksiklikleri oluşabilir.
DEPRESYONA SEBEP OLABİLİR
• Yetersizliğinde neler olur?
En belirgin görüntüler kemik yapısı üzerindedir. İlk sayabileceğimiz yetersizlik sonuçları, çocuklarda 'raşitzm' denilen özellikle bacak kemiklerinde belirgin eğrilikler, çoğu zaman yaşlılarda kemik yumuşaması diyebileceğimiz ''osteomalesia', yine kemik kaybı ile kırılgan kemiklere sahip olma durumu 'osteoporoz' dur. Bunların dışında kilo alma ve verememe durumları. Depresyon gibi psikolojik sorunlar. Bazı kronik hastalıkların başlangıç mevzu yetersizlik desteğiyle oluşabilir. Hatta ki yetersizliğin bazı kanser türlerine sebep olduğu düşünülmektedir. Ortalama belirtileri kemik ve kas ağrısı, yürüme zorluğu ve dengesizliktir.
• Hangi besinlerde bulunur?
Belirtmek gerekir ki; D vitamini eksikliğiniz varsa günlük beslenmeyle gideremezsiniz. Mutlaka desteğe ihtiyaç vardır. Tersi olarak da eksikliğiniz yoksa ve dışardan fazla destek veriyorsanız başta belirttiğimiz gibi D vitamini depo vitamini olması açısından toksit etki gösterebilir. D vitamini karaciğer, yumurta ve somon, tuna, sardalya gibi yağlı balıklarda bulunur. Ayrıca bazı ülkelerde süt ve yoğurda takviye yapılmaktadır.
DİREKT GÜN IŞIĞI ŞART
• D vitamini sentezlenmesi nedir?
D vitamininin güneş ışığı sayesinde vücutta yapılma durumudur ki büyük bir çoğunluğu bu sayede sağlanır. Demek ki bu konuda vücudumuzu desteklemeliyiz... Bu nedenle tenimizin direkt gün ışığıyla teması şarttır. Yani pencere ve cam arkasından güneşlenmek sentezi sağlamaz. Güneş kremleri istenilen güneşlenmeye maalesef engeldir. Ülkemizde özellikle ilkbahar sonu, yaz ve sonbahar başı güneşlenmeleri sentezlemeyi güzel sağlar. Çok kapalı giyim tarzlarında en azından kol ve bacakların zaman zaman güneşlendirilmesi tavsiye edilir.
• Takviyesi nasıl olmalıdır?
Kandaki düzeyine bakılmaksızın 400-800 IU/gün (İnternational Unit) Dünya Sağlık Örgütü'nün önerisidir. Yetersizlik ve eksiklik durumları kan sonuçlarına göre belirlenmeli, sonrasında dozaj arttırılıp azaltılmalıdır. Özellikle menepoz sonrası kadınlarda yani osteoporoz riski olan insanlarda günlük 1000 miligram kalsiyuma 800 IUgün D vitamini eşlik edebilir. Anne sütünde D vitamini olmasına rağmen bebeklerde doğar doğmaz 400 IUgün takviyesi yapılmalıdır. Gebe ve emziren annelerde önerilen takviye günlük 1000 IUgündür. Yine de belirtmem gerekir ki uzmana danışmadan takviye doz ayarlarınızı yapmayın.
