Gökkuşağı alabalığı türü balıkların iç sularda kurulu kafeslerde yaklaşık 600 gram ağırlığa getirildikten sonra aralık-ocakta Karadeniz açıklarındaki kafeslere taşınmasıyla devam eden Türk somonu yetiştiricilik süreci, mayısta başlayan hasadın bu ay tamamlanmasıyla sona erecek.
Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre, yılın ilk 5 ayında ihraç edilen 23 bin 307 ton Türk somonu karşılığında 159 milyon 940 bin dolar gelir sağlandı.
Aynı dönemde Türk somonunun en büyük alıcısı 20 bin 200 ton ile Rusya Federasyonu olurken, bu ülkeyi Belarus, Japonya, Vietnam ve ABD izledi.
Türkiye Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Sinan Kızıltan, Trabzon'un Arsin ilçesindeki Türk somonu yetiştirme ve işleme tesislerinde incelemelerde bulundu, devam eden hasat sezonuna ilişkin bilgi aldı.
Kızıltan, Türkiye'nin su ürünleri sektöründe Avrupa bölgesinde Norveç'ten sonra dünyada ikinci, tür açısından değerlendirildiğinde ise çipura ve levrekte birinci sırada yer aldığını söyledi.
Somon üretiminin Karadeniz Bölgesi'nde 6 yılda önemli rakamlara ulaştığını anlatan Kızıltan, Sinop, Samsun, Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin'de sahil bandında kurulan çok sayıdaki yeni çiftlikte somonun yanı sıra levrek de üretildiğini belirtti.
Kızıltan, Türkiye'nin somon ihracatında Norveç'e rakip hale geldiğini vurgulayarak, şu değerlendirmede bulundu:
"Türkiye'den geçen yıl 78 bin ton somon ihraç edildi. Trabzon'un da içinde olduğu bu bölgemizden yapılacak ihracatın Türkiye geneliyle beraber 100 bin tona ulaşmasını ve 650 milyon dolar geliri olmasını hedefliyoruz. Bunlar müthiş rakamlar, burada Trabzonlu üreticilerimizin çok büyük payı var. Hedefimiz bu sektörde 3-4 sene içerisinde 1 milyar dolar civarında ihracat rakamına ulaşmak."
Türk somonu üretiminin Karadeniz Bölgesi'nde istihdama önemli katkı sağladığını, firmaların ciddi vergiler ödediğine işaret eden Kızıltan, "Dolayısıyla şu anda bu sektörümüz Karadeniz Bölgesi'nde bizim göz bebeğimiz." dedi.
Sıfır atıkla üretim
Türk somonunda üretimi yıllık 200 bin ton seviyesine ulaştırmayı hedeflediklerini, bunu da sürdürülebilir bir anlayışla yapacaklarının altını çizen Kızıltan, sektörün halihazırda sıfır atıkla çalıştığını, balığın tüm atıklarının değerlendirildiğini ifade etti.
Rusya, Belarus, Japonya, Vietnam, ABD ve Kanada gibi gıda standartlarının çok yüksek olduğu ülkelere ihracat yaptıklarını belirten Kızıltan, Türk somonunun Norveç somonundan besin değeri açısından daha zengin ve lezzetli olduğunu aktardı.
Kızıltan, Türk somonu üretiminin artmasıyla ithalatın yüzde 70 gerilediğine dikkati çekerek, Omega 3 ve protein açısından çok zengin olan somunun marketlerde uygun fiyatlarla satıldığını, iç pazarda da tüketimin artmasını beklediklerini kaydetti.
Bölgedeki işleme tesislerinde çalışanların yüzde 80'ini kadınların oluşturduğunu vurgulayan Kızıltan, sağlanan ihracat başarısında Karadenizli kadınların payının büyük olduğunu sözlerine ekledi.
Su ürünleri sektöründe faaliyet gösteren iş insanı Recep Denizer de Trabzon merkezli 10 ilde deniz ve iç sularda somon üretimi yaptıklarını söyledi.
İhracatlarının yüzde 70'ini Rusya, geri kalanını ise Japonya, Vietnam ve Kanada’nın da aralarında bulunduğu diğer ülkelere gerçekleştirdiklerini belirten Denizer, yaklaşık 18 ayda Türk somonunda 116 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdiklerini kaydetti.
Çapları 50, derinlikleri ise 25 metreyi bulan kafeslerde doğal yemlerle beslenerek 2-3 kilogram ağırlığa ulaşan somon, ağlardan toplandıktan sonra “livar” adı verilen havuzlarla işleme tesislerine taşınıyor.
Tesislerde gramaj tasnifinin ardından talebe göre taze, dondurulmuş veya işlenmiş olarak iç ve dış pazara gönderilen Türk somonu, Karadeniz Bölgesi'ne önemli ekonomik girdi sağlıyor.
Özellikle kadın istihdamıyla dikkati çeken ve hasat sezonunda tam kapasite çalışan tesislerden yapılan ihracat, son 6 yılda 17 kat artarak geçen yıl 497 milyon dolara çıktı.
