Niğde bölgesinde patates hasadı devam ederken, üretici girdi maliyetlerinin artışı, pazar sıkıntısı ve ihracatın tıkanması nedeniyle ciddi sorunlar yaşıyor. Gürer, patates üreticisi Varol Nergis ile tarlada bir araya gelerek üreticilerin yaşadığı sorunları yerinde dinledi.
Bölgedeki patates üreticilerinin zor durumda olduğunu belirten Gürer, “Niğde bölgesinde patates hasadı devam ediyor. Doğal olarak çiftçi, tüccar gelmediği için ürününü depoya kaldırıyor. Çiftçilerle konuştuğumuzda önemli ölçüde girdi maliyetlerini kısmak için geçmişe göre daha düşük tohumda, ilaçta, gübrede tasarrufa yöneldiklerini görüyoruz. Çiftçi son dönemlerde yüzde 56 ortalamayla girdi kullanırken Tarlada kullanacağı gübre, tohum, ilaç gibi girdi kullanımında bazı bölgelerde yüzde 33’lere kadar düşmüş.” diye konuştu.
ÜRETİCİ VAROL NERGİS: PATATESTE SIKINTILI BİR SÜREÇTEYİZ
Patates üreticisi Varol Nergis, yaşanan zorlukları ve maliyet artışlarını şöyle anlattı:
“Patateste sıkıntılı bir süreçteyiz şu an. Önceki yıllara nazaran dekarına 400-500 kilo gübre atarken şu an dekarına 150 kiloya düşürmüş durumdayız. Geçen yıl ürenin torbasının fiyatı 600 liraydı. Bu yıl 1100-1150 lira. Gittik Tarım Kredi Kooperatifine, stokta gübre var ama veremiyorlar. Fiyat yükseldiğinden dolayı veremiyorlar. 3,5 lira, 4 lira, 4,5 lira. Şu an maliyeti, baktığımız zaman 1000 m²’nin maliyeti bize tam randımanlı iş yapayım diyorsan 25.000-27.000 lira. Ama biz şimdi buradan kısıyoruz; gübreden kısıyoruz, ilaçtan kısıyoruz, iklim şartına göre sudan kısıyoruz. Elektrik pahalı. Mecbur, yapacak bir şeyimiz yok. 15 suyla, 13 suyla yetişen patatesi 8 suyla, 9 suyla kapatmaya çalışıyoruz. 6 saat vereceğimize 5 saat verdiğimiz yerler oluyor. Mazottan, işçilik maliyetinden kısalım diyoruz ama zaten işçilik haddini almış gidiyor. Masraf, maliyet haddinden fazla. Ot ilacı atıyoruz. Ot ilacını 10 dekara atacağımıza 12-13 dekara attığımız oluyor. Su fiyatları arttı. Elektrik girdi fiyatları artırıyor. Geçen yıl mazot 33-35 bin lirayken şimdi 55 bin liraya dayanmış bir vaziyette.”
ÜRETİCİ NERGİS: ÇİFTÇİ BORCUNU ÖDEYEMİYOR
Çiftçinin borcunu ödeyemediğini belirten Varol Nergis, “Çiftçi borcunu ödeyemiyor. Niye diye soracak olursan, adam dekar başına 6 ton alacak ki fiyat kurtarsın. Ama şimdi adam dekardan 3 ton alınca ne yapıyor o zaman? 10 bin lira açık var. 5 ton alırsa o da sıkıntı. Esnaf gelince büyük boylarını alıyor. Normal boylarını da patates para etmediği zaman alıyor. Çünkü gittiği yerde de istenmiyor. Bu sefer ne yapıyor? Arabalar red yiyor, tekrar geri geliyor. O zaman da tamamı gidiyor. O yüzden esnaf da diyor ki “Daha kaliteli mal yapayım ki daha iri, daha düzgün mal olsun.” O da haklı. Çünkü bu işi yapıyorsa kar marjını düşünecek. Ama o zaman da dekardan 4-5 ton çıkacağına 2,5 tona düşüyor. Yani ürünün verimi de düşüyor. O yüzden patateste sıkıntılı bir süreç var. Vatandaş nasıl yapar, nasıl eder bilemiyorum.” dedi.
Üretici Nergis son olarak, üretimden para kazanamadıklarını belirterek, “İşçi maliyeti yüksek. Buradan depoya girmesi de maliyetli. Maliyeti 4-4,5 liraya çıkıyor. Bu sefer tonajdan, işçilikten düşüyor. Çuval parası, hammaliye, depoda fire derken üretici kazanmıyor. Yani bilmiyorum, bu iş artık nereye gidiyor kimsenin de bildiği yok.” ifadelerini kullandı.
GÜRER: BÖLGEYE ENTEGRE BİR TESİS KURULSA BU SORUNLAR AŞILIR
Patates üretiminde yaşanan sıkıntıların çözümü için somut önerilerde bulunan Gürer, “Patateste en büyük sorun, ürünün pazar sorunu. Pazar bulunamıyor. Türkiye, yurt dışına ihracat yapsa ya da planlı bir üretime yönelse bu sorunlar aşılacak. Ama bir sorun da burada: İşlenmiş, dondurulmuş ve katma değerli ürüne patatesin dönüştürülmesinin sınırlı olması. Entegre bir tesis bölgeye kurulsa bu sorunlar aşılır.
Bunun bir nedeni de şu: İşlenmiş ve dondurulmuş gıdaya dönüştürülmediği için depoda patatesin dayanma süresi 6-7 ay arasında. Ondan sonra depodaki patatesler çöp oluyor. Önümüzde süre de var; söküm anında tüccar yok ama devlet olmalı. Toprak Mahsulleri Ofisi de alıma girmeli. Rekabetçi bir anlayışla TMO alıma girerse, tüccar da bölgede daha çok alıma girer.
İktidar isterse patates sorunu olmaz. Piyasa tüccara bırakılmış, iktidar seyirci. Ürünün çoğu tarlada kalıyor. Fakir fukaraya kömür dağıtılıyor; patates de büyük kentlerde, kenar mahallelerde yoksullara dağıtılabilir. Patateste fazla üretim değil, plansız bir süreç var. Bir burgerde bir adet patates 200 lira; büyük kent marketlerinde kilosu 20 liradan başlıyor ama tarlada üretici maliyetine satamıyor. İktidar en azından ihracatı becerebilse, bu sorun yaşanmaz.” diye konuştu.
