Şiirler kardeşlik duygularını, içimizdeki maviyi büyütmek içindir…
Büyütür…
Dil ve sınır dinlemezler üstelik…
Elbette, dil sınırını aşmak için yazılmanın yanında bir de çeviri köprüsüne gereksinim duyarlar…
Başarılı çeviriler yapıldıkça, aşıverirler bu sınırı…
***
İki dilde yayımlanmış bir antoloji var elimde…
Bu sınırı aşma çabalarından birisi…
Gürcüce ve Türkçe “Türk Şiiri Antolojisi''.
13. yüzyıldan günümüze dek şairlerden örnekler içeriyor.
Mevlâna Celâleddîn-i Rûmî, Yunus Emre, Âşık Paşa, İmadeddin Nesimî, Kaygusuz Abdal, Mihri Hatun ve Fuzûlî’den şiirlerle geliniyor yirminci yüzyıla.
Sonraki dönemden antolojiye alınan adlarsa şunlar:
Mehmet Akif Ersoy, Tevfk Fikret, Ahmed Haşim, Kemaleddin Kâmi Kamu, Nâzım Hikmet Ran, Necip Fazıl Kısakürek, Sabahattin Ali, İlhan Berk, Ahmet Muhip Dıranas, Bedri Rahmi Eyuboğlu, Rıfat Ilgaz, Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat, Melih Cevdet Anday, Aziz Nesin, Özdemir Asaf, Attilâ İlhan, Ümit Yaşar Oğuzcan, Can Yücel, Cemal Süreya, Ülkü Tamer, Ataol Behramoğlu, Refik Durbaş, Ahmet Telli, Hüseyin Yurttaş, İnci Asena, Fergun Özelli, Adnan Durmaz, Adnan Özer, Aydın Şimşek, Tuğrul Keskin, küçük İskender.
***
Sunuş yazısında verilen bilgilere göre, başka dillerden çevirilere oranla Türkçe’den Gürcüce’ye çeviriler oldukça az. 1940’lı yıllarda başlamış Türkçe’den çeviriler. 1950’lerin başlarında Nâzım Hikmet’in şiirleri (Türkolog Vakhtang Kekelidze’nin çevirisiyle) yayımlanabilmiş kitap olarak. Sonra az sayıda yapılan şiir çevirileri ise yayımlandıkları gazete ve dergi sayfalarında kalmış.
Bu yıl yayımlanan antolojide, geçmişte kalmış bu çalışmalar da yeniden gün ışığı görmüş.
Ancak, antoloji, geçmişteki çevirilerin derlemesinden oluşmuyor.
Bu antoloji için seçilip çevrilmiş, ilk kez bu kitapla Gürcü okurlara sunulan şiirler de var.
***
Çeviri zordur da, şiir çevirisi daha da zordur. Bu zorluğu aşmak için nasıl bir yöntem denenmiş derseniz?
Türkologlar Makvala Kharebava, Nana Janashia, Nana Kacharava ve Mariam Gaprindashvili bir ekip oluşturmuşlar. “Satır çevirileri'' yapmışlar. Profesyonel çevirmenler ile Edebiyat Çeviri Kulübü’nün şair üyeleri bu “satır çevirileri'' üzerinde yeniden çalışmış.
Çevrilmiş şiirlerin hepsinin olmasa da, önemli bölümünün Türkçe’leri de kitapta yer alıyor. Dolayısıyla şiirseverlerin, Türk şiir dünyasına açılmak isteyen Gürcülerin değil yalnızca, Türkçe öğrenim gören Gürcüler, Gürcüce öğrenim gören Türkler için de önemli bir kaynak ortaya konmuş. İki dilde karşılaştırmalı olarak okuma olanağı da sunuluyor çünkü…
Dahası, bazı şiirlerin birden fazla çeviri çalışmasına da yer verilmiş sayfalarda. “Böylelikle, tercüme konusuyla ilgilenenler açısından da bir hayli dikkat çekici bir çalışma olacak ve aynı zamanda bu işin ne denli çaba gerektiren bir uğraş olduğu da görülecektir.'' deniyor sunuş yazısında.
Bu kapsamda ilk çalışma olmakla birlikte, yeni ve daha kapsamlısı için de çalışma içinde kitabı yayıma hazırlayanlar…
Kim mi onlar?
Makvala Kharebava ve Aleksandre Elerdashvili.
Kitabın editörlüğünü ise Nino Ramişvili ile Kevser Ruhi üstlenmiş. Hazırlık aşamasında, yol gösteren, katkıda bulunan, destek verenler arasında Türkolog Prof. Elizbar Javelidze, şair Ataol Behramoğlu ile yazar, müzisyen Erhan Doğan var.
Kitap 13. yüzyıldan günümüze Türk şairlerinden seçilmiş şiirleri Gürcü okurlarla buluşturmakla birlikte, anılan bu uzun usüreçteki Türk şiirine ilişkin bir panorama olanağı sunuyor mu derseniz, elbette sunmuyor.
Türk şiiriyle tanışmak isteyen Gürcü şiirseverlere, edebiyat meraklılarına sunulmuş şimdilik en kapsamlı olanak bu…
Zaten “Gelecekte, daha çok zaman gerektiren ciddi bir çalışmayla daha kapsamlı bir antoloji hazırlamak'' niyeti dile getiriliyor sunuş yazısında.
İleride, bu çaba sürdükçe, 13. yüzyıldan günümüze Türk şiirinin panoramasını sunan dev bir yapıta da ulaşılabilir…
Neden olmasın?
***
Kapağını usta ressamımız Devrim Erbil’in “İstanbul’a Dokunmak Mavi'' adlı tablosu süslüyor antolojinin…
Şiire, “Türk şiirine dokunmak da mavi'' dercesine..
Nitekim, “Türk şiirine mavi dökünüşümlerle'' diye imzalamış bana antolojiyi, hazırlayanlardan Makvala Kharebava.
Şiir mavileştirir…
Büyütmek içindir içimizdeki maviyi…