Serbest meslek kazançlarına istisna uygulaması gelir vergisi yasasında düzenleniyor. Kimler yararlanabilir sorusuna yanıtımız; ressam, mütercim, heykeltraş, hattat, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucit olarak sıralayabiliriz.
Serbest meslek kazançlarına uygulanan istisnadan hangi eserlerin yararlanabileceği de tek tek belirlenmiş. Şiir, hikâye, roman, makale, bilimsel araştırma ve inceleme, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video, radyo ve televizyon, senaryo ve oyunu olarak sıralayabiliriz. Eserlerin veya ihtira beratlarının; gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamında, radyo, televizyon ve videoda yayınlanması, kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halinde satılması, üzerindeki mevcut hakların devir ve temlik edilmesi veya kiralanması karşılığında elde edilen gelirler gelir vergisinden istisna.
Telif hakları veya ihtira beratları müellif, mucit veya bunların kanunî mirasçıları dışındaki kişilerce satılırsa vergiye tabi hale geliyor. Eğer satılırsa değer artış kazancı olarak vergilendiriliyor. Eğer kiralanırsa da Gayrimenkul Sermaye İradı olarak vergilendirilmesi söz konusu oluyor. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa göre, bazı eserlerde kayıt ve tescil zorunlu, bazılarında ise isteğe bağlı. Serbest meslek kazanç istisnasından yararlanmak için, kayıt ve tescili zorunlu eserlerin kayıt ve tescil edilmesi gerekiyor. Diğer eserlerde kayıt ve tescil şartı aranmıyor.
İstisna kapsamındaki kazançlar için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmiyor. Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilse bile, istisna kapsamındaki kazançlar beyannameye dahil edilmiyor. Bu kazançlar üzerinden yapılan tevkifat (kesinti) ise nihai vergi olarak kabul ediliyor.
İstisna kapsamında olan serbest meslek kazançlarının toplamı, 2025 yılı için 4.3 milyon lirayı aşmayan kısımları istisnadan yararlanabiliyor. Serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden yüzde 17 oranında gelir vergisi kesintisi yapılıyor. Bir ressam sattığı eserler karşılığında 4 milyon lira kazanç elde etmiş olsun. 2025 yılında istisna sınırı 4.3 milyon lira olduğu için bu kazanç gelir vergisinden istisna. Ancak yüzde 17’lik stopaja tabi. Ressam’ın kazandığı 4 milyon lira üzerinden yüzde 17’lik stopaja denk gelen 680 bin lira kesilecek.