Cumhuriyet Müzesi ya da II. Türkiye Büyük Millet Meclisi binası 1923 yılında Mimar Vedat Tek tarafından Cumhuriyet Halk Fırkası toplantı yeri olarak tasarlanmış bodrum üzerine iki kat olarak kesme taştan inşa edilmiştir. Ancak o dönem I.TBMM binası yeterli gelmeyince meclis binası olarak düzenlenmiş ve 18 Ekim 1924 tarihinde hizmete açılmıştır. Bina; Türk Siyasi tarihinde önemli yeri olan II. TBMM, 1924-1960 yıllarında Atatürk ilke ve devrimlerinin gerçekleştirilmesi, önemli yasaların çıkarılması, uluslararası anlaşmaların imzalanması ve çok partili sisteme geçiş gibi Türkiye siyasi tarihinin önemli olaylara tanıklık etmiştir. Müze giriş kapısının karşısında yer alan Genel Kurul Salonu, 1924-1960 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurul Salonu olarak kullanılmış ve seçim dönemlerine göre milletvekili sayısı 610 milletvekiline kadar çıkmıştır. Salonda toplam 116 adet milletvekili sırası bulunmaktadır. 1924-1960 yılları arasında bu salonda Atatürk ilke ve devrimleri gerçekleştirilmiş, çağdaş yasalar çıkarılmış, önemli antlaşmalar yapılmış, çok partili sisteme geçiş sağlanmıştır. Atatürk 15 Ekim - 20 Ekim 1927 tarihleri arasında 6 gün süre ile 36 saat 33 dakika boyunca süren “Büyük Nutuk”u bu salonda okumuştur.Girişin sağında yer alan odalarda ise 36 yıllık dönemde görev yapmış olan ilk üç Cumhurbaşkanı; Mustafa Kemal Atatürk, Mustafa İsmet İnönü ve Mahmut Celal Bayar’ın kişisel eşyalarının sergilendiği odalar yer almaktadır. Yapı, Selçuklu ve Osmanlı bezeme motiflerinin yer aldığı ahşap tavan süslemesi, kemerler, saçaklar ve çinileri ile dönemin mimari özelliklerini yansıtmaktadır. Binanın ön kısmı onarım ve yenilenmelerden sonra düzenlenerek 30 Ekim 1981 tarihinde müze olarak ziyarete açılmıştır. Bu düzeniyle 1985 yılına kadar hizmet vermiştir. Aynı yıl ziyarete kapatılarak, teşhir çalışmaları başlamıştır. Çalışmalar 1991 yılına kadar devam etmiş, Ocak 1992 yılında yeniden ziyarete açılmıştır. Ağustos 2001 tarihinde tekrar ziyarete kapatılan müze, restorasyon ve teşhir - tanzim çalışmalarından sonra 29 Ekim 2008 tarihinde ziyarete açılmıştır. Müze günümüzde, Ankara Cumhuriyet Müzesi Müdürlüğü'ne bağlı olarak hizmet vermektedir.
Fotoğraf: Muhammed Ali YAHŞİ
