Ankara’nın Beypazarı ilçesine özgü Beypazarı yaprak sarması, kökeni Osmanlı dönemine kadar uzanan geleneksel bir lezzet olarak günümüzde de sofralardaki yerini koruyor. Tarihi Beypazarı konaklarında yüzyıllardır pişirilen bu yöresel yemek, özellikle bayramlarda, düğünlerde ve özel günlerde misafir sofralarının vazgeçilmezi olmayı sürdürüyor.
Beypazarı yaprak sarmasının en belirgin özelliği, yöre bağlarından elde edilen ince damarlı asma yaprakları ile hazırlanması. Osmanlı mutfağında saray ve konak yemekleri arasında yer aldığı bilinen yaprak sarma, Beypazarı’nda zamanla kendine özgü bir kimlik kazanarak bugünkü formuna ulaştı. Zeytinyağı ağırlıklı iç harcı, pirinç, soğan ve baharatların dengeli uyumuyla lezzet kazanırken, salçanın az kullanılması sarmaya hafif bir tat kazandırıyor.
Osmanlı Mutfağından Günümüze
Tarihçiler ve gastronomi araştırmacılarına göre Beypazarı yaprak sarması, 15. ve 16. yüzyıllarda Osmanlı mutfağında yaygınlaşan zeytinyağlı yemek kültürünün Anadolu’daki en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul ediliyor. Beypazarı’nın bağcılıkla öne çıkan yapısı, kaliteli asma yapraklarının kullanılmasını sağlarken, bu durum yemeğin ün kazanmasında belirleyici rol oynadı.
Geleneksel Yöntemlerle Hazırlanıyor
Yöre halkı, Beypazarı yaprak sarmasını geçmişten günümüze aktarılan geleneksel yöntemlerle hazırlamaya devam ediyor. Salamura yapraklar fazla tuzunun giderilmesi için sıcak suda bekletiliyor, ardından ince ve sıkı şekilde sarılıyor. Zeytinyağı ve limon suyu ile kısık ateşte uzun sürede pişirilen sarmalar, karakteristik dokusuna ve aromasına kavuşuyor.
Kültürel Miras ve Turizm Değeri
Beypazarı yaprak sarması, yalnızca bir yöresel yemek değil; Beypazarı’nın kültürel mirasının ve gastronomi turizminin önemli bir parçası olarak görülüyor. İlçeyi ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin en çok ilgi gösterdiği lezzetlerden biri olan yaprak sarması, günümüzde restoranlar ve ev mutfaklarında yaşatılmaya devam ediyor.
Uzmanlar, Beypazarı yaprak sarmasının geleneksel tarifinin korunmasının ve coğrafi işaretle tescillenmesinin, bu köklü lezzetin gelecek nesillere aktarılması açısından büyük önem taşıdığına dikkat çekiyor.
Beypazarı Yaprak Sarması Nasıl Yapılır?
Malzemeler
Sarma için:
-
500 gram salamura asma yaprağı
-
2 su bardağı baldo pirinç
-
2 adet kuru soğan
-
Yarım su bardağı zeytinyağı
-
1 yemek kaşığı domates salçası (isteğe bağlı, az)
-
1 tatlı kaşığı karabiber
-
1 tatlı kaşığı nane
-
1 çay kaşığı yenibahar
-
Tuz
Üzeri için:
-
1 limonun suyu
-
1,5 su bardağı sıcak su
Yapılışı
-
Yaprakların Hazırlanması:
Salamura yapraklar fazla tuzunun çıkması için sıcak suda 5–10 dakika bekletilir ve süzülür. -
İç Harcın Hazırlanması:
Pirinç yıkanır. İnce doğranmış soğanlar zeytinyağında hafifçe kavrulur. Pirinç eklenir, salça (kullanılacaksa) ilave edilir. Baharatlar ve tuz eklenerek karıştırılır. İç harç ocaktan alınır. -
Sarma İşlemi:
Yapraklar damar kısmı üste gelecek şekilde açılır. Her yaprağın ortasına bir tatlı kaşığı iç harç konur ve kenarları kapatılarak ince, sıkı şekilde sarılır. -
Tencereye Dizme:
Tencerenin tabanı yapraklarla kaplanır. Sarmalar sıkıca dizilir. Üzerine limon suyu, zeytinyağı gezdirilir ve sıcak su eklenir. -
Pişirme:
Sarmaların üzerine düz bir tabak kapatılır. Kısık ateşte yaklaşık 40–45 dakika pişirilir. -
Dinlendirme:
Pişen sarmalar tencerede dinlendirilir. Soğuduktan sonra servis edilir.
Servis Önerisi
Beypazarı yaprak sarması genellikle soğuk olarak, yanında limon dilimleri ve yoğurt eşliğinde sunulur. Bir gün dinlendikçe lezzeti daha da artar.