Veteriner hekimliğin sağlık için ne kadar önemli bir yerde olduğu Kovid-19 virüsü yayılımı sürecinde daha iyi anlaşıldığını ifade eden Veteriner Hekim Erol Kaplan, çalışma koşullarında ve özlük haklarında eşitlik istediklerini belirtti. Erol Kaplan ile veteriner hekimlerin sağlık hizmetleri sınıfında yer almalarına rağmen neden yıpranma payı kapsamı dışında bırakıldığını, hayvanlara uygulanan şiddet karşısında mevzuatın yetersizliğini uzun süredir tartışılan Hayvan Hakları Yasası'nı, hayvanları korumaktan çok uzak olan 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu'nu ve hayvana şiddetin Ceza Kanunu kapsamına alınmasını konuştuk.

• Erol Kaplan kimdir? Bize biraz kendinizden bahsedebilir misiniz?

1981 Almanya doğumluyum. İlköğrenimi Adana, ortaöğretim ve liseyi Alanya'da okudum. 2000 yılında Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesine girdim ve 2006 yılında mezun oldum. 2010 yılından beri de veteriner kliniğimde ekip arkadaşlarımla pet dostlarımızın sağlığı için hizmet veriyoruz.

• Nasıl karar verdiniz veteriner hekim olmaya?

Çocukluğumdan bu yana evcil hayvanlarla içli dışlı büyüdüm. Evimizden evcil hayvan hiç eksik olmadı. Hayvan sevgisi meslek seçimimde etkili oldu.

'HER HAYVANIN ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ FARKLI'

• Zorlukları, keyifli yanları ve birçok kimsenin bilmediği yönleriyle nasıl bir meslek veteriner hekimlik?

Hayvanlar da insanlar gibi kalp rahatsızlıkları, diyabet, kanser, astım, artrit gibi birçok kronik hastalıktan müzdarip olabiliyor. Üstelik veteriner hekimler, her hayvan türünün kendine özgü hastalıklarını da bilmek zorundadır. Her hayvanın anatomisi ve fizyolojisi farklıdır. Bu anlamda birçok hayvan türünü kapsamlı bir şekilde hem hayvan hem insan sağlığını gözeterek korumaya çalışmak, hastalıklarının teşhisini koymak, tedavi etmek eğlenceli, tatmin edici ama bir o kadar da yorucu ve yıpratıcı. İnsan ve hayvan sağlığını korurken ısırılan, boynuzlanan, tırmalanan, insanlar tarafından darp edilen, hekimlerin mesleğini icra ederken bazı durumlarda engellenmesi, hasta hayvanı tedavi etmek için köy yollarında kaza yapan, doğrudan ve dolaylı şekilde hayatını kaybeden meslektaşlarımız bu mesleğin üzücü tarafları.

'VETERİNER HEKİMLER HASTALIĞIN OLUŞMASINI ENGELLER'

• Veteriner hekimler, hayvan sağlığı görevlerinin yanı sıra, aldıkları eğitim gereği zoonoz (Hayvanlardan insanlara geçen) hastalıkların yayılmasını ve insanlara bulaşmasını önlemek görevini de yürütüyor. Zoonotik hastalıkların başında; köpeklerden geçen kuduz, koyunlardan geçen rift vadisi humması, sığırlardan geçen brusella, develerden geçen Ortadoğu respiratorik sendromu, tavuklardan geçen kuş gribi son olarak da bütün dünyayı etkisi altına alan Kovid 19. Bu kapsamda, veteriner hekimler toplum sağlığını koruma görevi de yürütüyor diyebilir miyiz?

Söylediğimiz gibi biz de hekimiz. Sadece hayvan sağlığı kısmında yokuz; toplum sağlığı açısından hayvanlardan insanlara bulaşabilecek hastalıkların önlenmesi, denetim altına alınması, hayvansal gıdaların sağlıklı, kaliteli üretimi ve kontrolü veteriner hekimlerin görevlerindendir. Kovid-19 sürecinde olduğu gibi yarasadan değil, her hayvan türünden insanlara ciddi hastalıklar bulaşabileceği unutulmamalıdır. Buradaki hayvan üretimi, yetiştirilmesi, hayatımıza girmesini ve insanlar için güvenli hale getirilmesi ancak veteriner hekimler tarafından sağlanabilir. İki yüzden fazla zoonoz hastalık var. Yediğimiz içtiğimiz ürünlerle, vektörlerle (sinek, kene, bit, pire…) ve birçok yolla bulaşabilmektedir bu hastalıklar. Öncelikle hayvan ve hayvansal ürünün sıkıntısı bir halk sağlığı problemi olmadan önce bu hastalığın teşhisini tedavisini ve kontrolünü veteriner hekimler sağlar. Yani veteriner hekimler Kovid-19'u tedavi etmez belki ama hastalığın oluşmasını engeller.

'SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN BİR PARÇASIYIZ'

• Veterinerliğin halk sağlığı ile ilişkisi nedir?

Yerel, ulusal ve küresel düzeyde insanlar, hayvanlar ve çevre bakımından ideal sağlık elde etmek için bu bilgi ve birikimleriyle veteriner hekimler hayvanlardan insanlara bulaşabilecek hastalıkların önlenmesinde diğer sağlık personelleriyle beraber çalışmalıdır. Bütün gelişmiş ülkelerde tek sağlık konsepti benimsenmiş durumdayken ülkemizde tek sağlık yeterli önemi görülmemektedir. Sağlık personeli olarak değerlendirilmesek dahi sağlık sektörünün bir parçasıyız ve halk sağlığında önemli bir yerdeyiz. (Tek Sağlık; ortaya çıkan bulaşıcı hastalıklara odaklanan, insan, hayvan ve çevre ilişkileri bağlamında toplum sağlığına hizmet eden bir yaklaşım olmasının yanı sıra, zoonotik hastalıklara yönelik multidisipliner veya disiplinler arası yaklaşımları destekleyen bir kavram.)

'TÜM CANLILARIN ÖZLÜK HAKLARININ KORUNMASI GEREKİYOR'

• Hayvanlara uygulanan şiddet karşısında mevzuatın yetersiz olduğunu ve Hayvan Hakları Yasası'nın bir an önce çıkarılması gerektiğini belirtiyor hayvan hakları savunucuları. 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu'nun hayvanları korumaktan çok uzak olduğunu ve hayvana şiddetin Ceza Kanunu kapsamına alınmasını istiyor hak savunucuları. Bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?

Maalesef hayvanlara yapılan kötü muamele ve cezaların etkisiz kalması, kanun konusunda değişikliklere gidilmesini gerekli kılmaktadır. Savunmasız tüm canlıların doğasından kaynaklanan yaşamsal, bedensel ve özgürlük haklarının korunması gerekmektedir. Bu nedenle Hayvanları Koruma Kanunu'nun revize edilmesi ve yasanın uygulanması caydırıcı nitelikte olması, hayvanların yasada bir eşya gibi değerlendirilmesini engelleyecektir.

• Daha önceleri hayvanları katleden kişilere sadece para cezası veriliyordu. Ama son dönemde hapis cezaları da verilmeye başlandı... Ne değişti sizce?

Hayvanlara yapılan şiddet sosyal medya ve erişebilirliğin artmasıyla daha çok göz önüne geliyor. İnsanların bilinçli olmasındaki artış, şehir yaşantısıyla evcil dostlarımızın kapımızın önünden evimizin içinde yer bulması daha çok empati kurmamıza yardımcı oluyor. Sanırım kamu baskısıyla cezaların uygulanabilirliği daha iyi oluyor.

• Hayvanları dövüştürenler ve bahis oynatan kişiler de suç kapsamına alınacak mı?

Kırbaçlanan fayton çeken at olsun, alıkonulan yaban hayvanları olsun, yetersiz bakım gösterilen pet hayvanı olsun ya da güzel koşullarda bakılmayan çiftlik hayvanı olsun empati kurduğumuz zaman şiddet ya da kötü bakım gibi sebeplerin hepsi hayvan refahını etkileyen durumlar. Dövüştürmekte hayvanlar için sayabileceğimiz birçok kötü muameleden sadece birisi. Burada hayvan hakları öncelikli.

• Hayvan Hakları Yasasında ne tür değişiklikler var?

İyi şeyler olduğunu düşünüyorum ama yetersiz kaldığına inanıyorum. Yine de adımların atılıyor olması ümit verici, sonrasında daha da iyi düzenlemelerin olacağını düşünüyorum.

'SAĞLIK ÇALIŞANI OLARAK DEĞERLENDİRİLMİYORUZ'

• Hayvan hastalıklarıyla mücadele edilmesi, hayvanların iyileştirilmesi ve aşılanması gibi alt başlıklarla sayılabilecek hayvan sağlığı çalışmaları göz önüne alındığında, veteriner hekimler neden yıpranma payı dışında bırakıldı?

Aldığımız eğitimle hayvan sağlığının yanı sıra zoonoz hastalıkların (Hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar) yayılmasını ve bulaşmasını engelleyerek toplum sağlığında önemli bir yerde olmamıza rağmen, sağlık sektöründe hizmet veren bir meslek gibi değerlendirilmeyip yıpranma payından da mahrum bırakıldık. Oysa meslektaşlarımız zoonoz hastalıklarla mücadele ederken hastalık risklerinin yanında, hayvanlar tarafından ısırılmakta, tırmalanmakta, darbe almakta hatta bazen hayvan sahibinden şiddet görmektedir. Meslektaşlarımız hayvan sağlığından sorumlu olduğu kadar hayvanlardan insanlara bulaşabilecek hastalıklar yönünden direk insan sağlığında da önemli bir koruyucu hekimlik görevi üstlenmektedir. Sanırım veteriner hekimliğin sağlık için ne kadar önemli bir yerde olduğu belki de Kovid-19 virüsü yayılımı sürecinde daha iyi anlaşıldı. Türkiye'de sağlık çalışanı olarak değerlendirilmiyoruz.

• Veterinerlerin çalışma alanları nerelerdir? Veteriner hekimlerin çalışma koşulları nasıl?

Meslektaşlarımız uzun, yorucu ve riskli mesailer sonucunda hayvanların beslenmesi, yetiştirilmesi, sağlıklı ve kaliteli hayvansal ürünlerin üretilmesi ve soframıza gelme aşamasına kadar ki denetimden sorumludur. Hayvanların sağlığının korunması ve önlemlerin alınması, hastalıklarının teşhisinin konulup tıbbi ve cerrahi olarak tedavisinin yapılması ve en önemlisi hayvanlardan insanlara geçebilecek hastalıkların (yani zoonoz hastalıklar) önlenmesi ve denetim altına alınmasından da meslektaşlarımız sorumludur. Kısaca veteriner hekimlik sağlığın ayrılmaz bir parçasıdır.

Editör: Haber Merkezi