Ön lisans alanından 492 bin, lisans alanından 494 bin 132, özel yetenek alanından 28 bin 196, okul birinciliği kontenjanından ise 24 bin 537 olmak üzere toplam 1 milyon 38 bin 865 öğrenci kapasitesine sahip olan üniversiteler, YKS sonuçları sonrası alım sürecine başlayacak. Adayların, yükseköğretim programları arasından tercih yapmaya başlamadan önce, iyi bir rehberlik hizmeti alması gerektiğini vurgulayan Psikolojik Danışman Oğuzhan Asil Yücesan, 'Üniversitenin ilgili bölümünde yer alan akademik kadronun yetkinliği, ulaşılabilirliği ne düzeydedir? Üniversitenin öğrencinin kişilik ve akademik gelişimine yaptığı katkılar nelerdir? Kişilik gelişimi için kültürel ve sosyal faaliyetler, kulüp çalışmaları, akademik gelişim için stajlar, seminerler, endüstriyel bağlantılar, çift anadal ve yan dal potansiyeli nedir?' gibi soruların cevaplarının aranması gerektiğini belirtti.
'KENDİ İSTEKLERİNİZE GÖRE MESLEK SEÇİMİ YAPIN'
Psikolojik Danışman Oğuzhan Asil Yücesan, adayların hayatlarını nasıl devam ettireceğinin kararını verdiği bugünlerde yaşam boyu doyum sağlayabilecekleri mesleği seçmenin önemine işaret ederek 'Seçilen mesleğin, yeteneklerinizi, becerilerinizi, kişilik özelliklerinizi ifade etmenize mümkün kılacak bir ortam sağlayıp sağlamadığına bakılması gerektiğini önemseyin. Bu sürece kendinizi tanımakla başlayın. Kendinize, 'Ben ne istiyorum? Ben, neyi yapmaktan hoşlanıyorum? Ben, hangi becerilere, yeteneklere sahibim? Seçmiş olduğum meslek dalı, psikolojik ihtiyaçlarımı karşılıyor mu?' sorularını sorun. Ailenizin veya sosyal çevrenizin beklentilerine göre meslek seçimi yapmayın' uyarısında bulundu. Yücesan, Başkent'in sorularını yanıtladı.
• Kimler tercih yapabilecek? Sınava giren herkes tercih yapabilir mi?
Sınava giren herkes tercih yapamayacak. Bunun için belli bir baraj puanı vardır. Bu puanların alınmasıyla adaylar tercihlerini yapabilirler. Ön lisans programları için baraj puanı 150, lisans programları için ilgili puan türlerinden 180'dir. Bu puanları alan adaylar tercih işlemlerine başlayabilirler.
• Adayların kaç tercih hakkı vardır?
Geçen yıl olduğu gibi bu yılda adayların 24 tercih hakkı vardır. Ancak 24 okul yazmak zorunlu değildir.
• Bu yılda baraj sıralaması var mı? Hangi bölümlerde baraj sıralaması uygulanacak?
Evet. Bazı bölümler için baraj sıralamaları bu yılda devam edecek. Baraj sıralamaları Tıp fakülteleri, diş hekimliği, eczacılık, hukuk, öğretmenlik bölümleri, mühendislik (Orman, Ziraat, Su ürünleri fakülteleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği hariç, Ziraat fakülteleri Gıda Mühendisliği dahil) ve mimarlık bölümlerinde bu yılda baraj uygulaması devam edecektir. Baraj sıralamalarına ÖSYM kılavuzundan ulaşabilirler.
'BİR ÖNCEKİ SENENİN BAŞARI SIRALAMALARI DİKKATE ALINMALI'
• Yükseköğretim programları tercih edilirken puana mı, sıralamaya göre mi tercih yapılmalıdır?
Tercihlerin puandan çok sıralamalara göre yapılması gerekmektedir. Yükseköğretim programları ile bu programların kontenjan ve giriş koşulları ÖSYM kılavuzunda Tablo 3 ve Tablo 4'te verilmiştir. Tablo 3'te iki yıllık ön lisans programları, Tablo 4'te ise dört veya daha fazla lisans programları gösterilmiştir. Bu tablolar incelenerek öğrencilerin en çok istediğinden en az istediği üniversite ve bölümlere göre tercih sıralaması yapılmadır. Bu yıl bir yükseköğretim programı tercih ederken, bir önceki senenin başarı sıralamaları dikkate alınmalıdır.
'TERCİH SÜRECİ İHMALİ KALDIRMAZ'
• Bölüm veya üniversite seçerken nelere dikkat edilmelidir? Tercihlerimizde neleri göz önünde bulundurmalıyız?
Öncelikle adayların tercih öncesi karar verirken bazı noktaların üzerine düşünmeleri gerekiyor. Nedir bunlar? İlgi, yetenek ve değerleri ile seçmeyi düşündükleri bölümün uyuşup uyuşmadığı çok önemlidir. Maalesef bu noktalar birçok aday tarafından gerek ekonomik koşullar, gerek aile baskısı, gerekse çevrenin yanlış bilgilendirmesi nedeniyle göz ardı edilebiliyor. Ancak tercih süreci ihmali kaldırmaz. Biz, mesleğimiz gereği birçok öğrenci ve velilerle hatta zaman zaman meslek sahipleriyle bir araya geliyor ve konuşuyoruz. Bu konuşmalarda ve gözlemlerimizde şunu çok net söyleyebilirim ki üniversiteye başlayıp 3'üncü sınıfta bırakıp tekrar sınava hazırlanmak isteyenler oluyor. Veya mesleğini sevmediğini ve keyif alamadığını belirtenlerde oluyor. Bu öğrencilerin okuduğu bölümler ise ülkemizde kabul gören prestijli ve yüksek maaşlı meslekler. Neden bırakıyorlar? Bırakmak istiyorlar? Çünkü tercih zamanı ilgi, yetenek ve değer dediğimiz bu olguları göz ardı ediyorlar. İnsan kendini tanımalıdır. Yapabileceklerini veya yapamayacaklarını bilmeli ve o doğrultuda tercih yapmalıdır. Adaylardan ricamız tercihlerini sadece uzman kişilerden aldıkları bilgilerle yapsınlar. En önemlisi de istemedikleri bölümleri tercih listesine dahi almasınlar.
• İş imkanları, atama durumları, maaşlar… Bunlarda meslek seçerken önemli etkenler. Adaylar bu konuda en fazla hangi koşulu göz önünde bulundurmalıdır?
Bu durumlar hemen her aday tarafından göz önüne alınarak tercih yapılıyor. Ancak iş imkanı ve atama durumları ülkelerin izlediği politikalar, ekonomik durum ve teknolojinin gelişmişliği gibi faktörlerden etkilenebilen durumlardır. Örneğin, bu yıl veya önceki birkaç yıl mezunlarının mezuniyetten hemen sonra atandığı bölümler dört yıl sonra aynı düzeyde atamaları yapılmayabilir. İş imkanı da böyledir. Bu yıl mezun olur iş bulursunuz bir yıl sonra zorlanabilirsiniz. Geçmişte birçok bölümün 1 yıl içerisinde atama sayılarında ciddi azalmalar olduğunu gördük. Onun için adayların seçecekleri mesleklerde en iyisi olmak istemeleri önemlidir. En iyi olabilmek içinde mesleğini sevmeleri gerekir. Sırf iş imkanı veya atama sayısı bu yıl çok oldu bende gideyim düşüncesine kapılmasınlar. Bu düşünceyle başladıklarında mezun oldukları zaman eğer atama ve iş bulma durumları düşüşte olursa ciddi sıkıntılar yaşayabilirler. Psikolojik yıpranmalara neden olabilir. Ülkemizde birçok üniversite mezunu olup iş bulamayan genç var. Ancak yine ülkemizde her alanda iş bilen, yetenekli kişilere de ihtiyaç var. Alternatifiniz muhakkak olsun. Kendinize sadece bir kanala şartlamayın.
'UZMANLARDAN DESTEK ALINMALI'
• Tercihlerde doğru bilgi nereden, kimlerden alınmalıdır?
Tercih dönemlerinde herkes bilgisi ölçüsünde yönlendirme yapabiliyor. Ancak bu iş uzmanlık gerektiren ciddi bir iştir. Bunun için geniş bir bilgi birikimine sahip ve alanında uzman kişilerden destek alınmalıdır. Kurslarda, okullarda psikolojik danışmanlar tarafından adaylara tercih ve kariyer danışmanlığı yapılabilir. Burada maalesef uzmanlığı olmayan ancak tercih yapan bazı kişilerin adaylara, şu bölümlere giderseniz bitirince şu işi de yaparsınız gibi gerçekle ilgisi olmayan ve insanların geleceklerini çalan söylemlerde bulunduklarını duyuyoruz. Aile ve öğrencilere bu konuda dikkatli olmaları gerektiğini her meslek için YÖK tarafından belirlenmiş programların olduğunu ve hangi işi yapmak istiyorsanız o bölüme gitmelerini tavsiye ediyorum.
