İtalya'da bu yıl 5'inci kez düzenlenen World Press Awards (Dünya Mizah Ödülleri) yarışmasında karikatür dalında ikincilik ödülü alan Hicabi Demirci'nin çocukluk yıllarındaki çizgiye olan tutkunluğu, zamanla profesyonel bir sürece evrilmiş. 'Şeytantırnağı', 'Çizgili Dünya' ve 'Çizginin Çizgisi' olmak üzere 3 kişisel karikatür kitabı olan Hicabi Demirci ile çizme hikayesini, mizah ve komiklik arasındaki farkı, karikatüristlerin neden bu dönem sessizlik içinde olduğunu konuştuk.

• Bize biraz kendinizden bahsedebilir misiniz? Hicabi Demirci kimdir?

1968 yılında Samsun'da doğdum. İlk, ortaokul ve liseyi Anadolu'nun çeşitli yerlerinde tamamladım. Ankara Fen Fakültesi Biyoloji bölümünü bitirdim. Karikatür sanatıyla lise yıllarında tanıştım. Ulusal ve uluslararası yarışmalardan çeşitli ödüller kazandım. Şeytantırnağı, Çizgili Dünya ve Çizginin Çizgisi olmak üzere 3 kişisel karikatür kitabım var. Kitaplarım birçok okulda görsel okuma etkinliklerinde kullanılıyor.

• Ankara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi'ni bitirmişsiniz peki çizme ile olan serüveniniz nasıl başladı?

Fen fakültesini bitirmiş olmama rağmen bu mesleği hiç yapmadım. Çocukluk yıllarındaki çizgiye olan tutkunluğum, zamanla profesyonel bir sürece evrildi. Üniversite sıralarında artık yarı profesyonel çizerdim.

'HER ÇİZER YAŞADIĞI COĞRAFYADAN ETKİLENİR'

• Karikatürlerinizde neler eleştiri konusu oluyor?

Her çizer öncelikle yaşadığı coğrafyadaki olay ve durumlardan mutlaka etkilenir. Bununla birlikte, dijital sürecin dünyayı küçük bir köye çevirmesi gerçeği ile de karşı karşıyayız. Teknolojiyle birlikte insanlığı tehdit eden birçok konu karikatürlerimin konusu oluyor. Küresel ısınma, gelir adaletsizliği, insan hakları, kadına şiddet, salgın, çocukların dünyası gibi konular karikatürlerimde ön planda yer alıyor. Bütün bu konuları çizerken karikatürlerin yazından arındırılmış olmasına ve zamana dirençli olmasına özen gösteriyorum.

• Karikatür politik bir mesaj içermek zorunda mı? Karikatürün böyle bir sorumluluğu mu var?

Karikatürün sorumluluk sınırlarını çizerin kendisi belirler. Editoryal karikatürler doğası gereği gündelik politik süreci takip ederler. Karikatür, gerçekleri ifade etmek için yola çıkmış bir sanattır. Herhangi bir sınıf veya zümreden beslenmez. Bununla birlikte güçlüye karşı güçsüzü, adaleti, çevreyi, insan haklarını savunur. Samimiyetini buradan alır. Bana göre karikatür sanatı mutlaka politik bir duruş sergilemelidir. Karikatürü değerli kılan sadece mesaj kısmı değil onun nasıl kurgulandığı ile de alakalıdır. Şiirsel bir anlatıma yakın karikatürleri önemsiyorum.

'KARİKATÜR KABUK DEĞİŞTİRİR'

• Ülke gündemi, siyasi çalkantılar, politik tavırlar sanatınızı etkiliyor mu?

Ülke gündemi, siyasi çalkantılar, politik tavırlar sade bir vatandaşın yaşam alanlarına nüfuz ediyorsa karikatür sanatı orada olmak zorundadır. Kapitalizmin var ettiği ego, hırs, yok etme arzusu gibi insana ait çelişkilerdeki değişime paralel olarak karikatür sanatı kabuk değiştirir, kendine yeni ifade yolları arar.

• Espiri bulurken hiç tıkandığınız olmuyor mu?

Espiri bulurken onun sanatsal değerini artıracak süreç her zaman yorucu ve zahmetli bir yoldur. Espirinin kalitesini, desen gücü ve kompozisyonla desteklemek zorundasınız. Ancak bu şekilde zamana dirençli çalışmalar ortaya koyabilirsiniz.

DÜNYA MİZAH ÖDÜLLERİ YARIŞMASINDAN İKİNCİLİK ÖDÜLÜ

• İtalya'da bu yıl 5'inci kez düzenlenen World Press Awards (Dünya Mizah Ödülleri) yarışmasında karikatür dalında ikincilik ödülü almışsınız. Bize biraz bu süreçten bahsedebilir misiniz?

2020 yılında 5'inci yapılan World Press Awards ödülleri, özel davetle katılabileceğiniz bir uluslararası yarışma. Organizasyon yarışma sonrası açılacak olan sergininde üst düzey bir sergi olmasını önem veriyor. Dünyanın saygın çizerlerine mail yoluyla davet geliyor. İkincilik ödülü aldığım yarışmanın konusu 'Su' ile ilgiydi. Bu ödül vasıtasıyla İtalya'yı da görme fırsatım oldu.

'KOMİKLİK HER ZAMAN GERÇEĞİ SÖYLEMEZ'

• Komiklik ve mizah arasındaki fark nedir?

Her yapılan mizahın içinde komiklik olmayabilir. Komiklik ise mutlaka güldürmeye odaklıdır. Platona göre mizah 'Şaka kılıfı altında gerçeği söylemelidir. Oysa komiklik bize her zaman gerçeği söylemez. Mizahın kurumsal çerçevesinin çok yönlü bir konu olduğunu düşünüyorum. Bu küçük alanda bu özetle yetinmek isterim.

'DÜNYANIN EN SAMİMİ VE EN İÇTEN SANATLARINDAN BİRİSİ KARİKATÜR'

• Günümüzde karikatüre olan ilgiyi nasıl buluyorsunuz?

Karikatüre ilgi hiç bir zaman bitmez, bunun nedeni karikatür sanatının dünyanın en samimi, içten sanatlarından birisi olmasıdır. Sayfalar dolusu bir yazının özetini bir karede söyleyebilir size karikatür. Sizin zamanınızı çalmaz. Sosyal medya mecralarına baktığımızda karikatürün gücünü rahatlıkla görebiliriz. Haftada bir yayınlanan Mizah dergiciliği dijital dönemin hız kazanmasıyla birlikte farklı sorunların içine düştü. İktidarın karikatüre karşı açtığı maddi -manevi davalar bu alandaki bu sorunları derinleştirdi.

'İRAN KARİKATÜRÜNÜ ÇOK ÖNEMSİYORUM'

• Çalışmalarınızı yaparken ne tür referanslar ya da hangi sanatçılar sizi etkiliyor?

Çalışmalarımda uluslararası meslektaşlarımın işlerini takip etmeye çalışıyorum. Gündemi izliyorum. Farklı olanı ortaya koymak için elimden gelen gayreti göstermeye, bu vesileyle kendi üslubumu yaratmaya çalışıyorum. Özel olarak da İran karikatürünü yakından takip ediyor ve çok önemsiyorum.

• İlerleyen dönemlerdeki projeleriniz neler? Planlarınızdan ve hedeflerinizden biraz bahseder misiniz?

Yeni kitap projelerim var... Okullardaki görsel okuma etkinliklerim devam ediyorum ama bu etkinliklerin yüz yüze olmasını çok istiyorum. Pandemi süreci bütün toplumu çok yordu, yıprattı. Bu süreçten insanlığın gerekli dersleri çıkarmasını umut ediyorum.

'SANSÜR UYGULANIYOR'

• Karikatüristler neden bu dönem sessiz?

Karikatür geleneğinin önemli bir dayanağı olan mizah dergiciliğinin yukarda sıraladığım sorunlarla boğuşması, karikatürcülerin maddi imkansızlıklar içinde kalması karikatür sanatındaki üretimi azalttığı bir gerçektir. Basın ise iktidarın yaptırımlarıyla karşı karşıya gelmemek için karikatüre çeşitli sansürler uygulamaktadır. Bu bazen çizerin çalışmasına yer vermemek, kimi zaman pul büyüklüğünde yer vererek gerçekleşmektedir. Karikatürün uluslararası basındaki durumu da pek parlak görünmediğini söyleyebiliriz. Örneğin, New York Times gibi bir gazete siyasi karikatüre yer vermeyeceklerini 2019 yılında kamuoyuna duyurdu. Gazetenin İsrail lobilerin baskısı karşısında bu kararı aldığını biliyoruz.

Editör: Haber Merkezi