• Seramik ve desen sanatına olan ilginiz nasıl başladı?
Kaya: Desen çizmeye çok küçük yaşlarda başladım. Sonrasında çizimlerimde beni rahatsız eden eksiklik düşüncesiyle 20'li yaşlarda Cahit Malçok Resim Atölyesi'nde çok kaliteli ve sağlam bir eğitim aldım. Hayata bakış açım genişledi daha dikkatli ve hızlı olmaya başladım. Ve gördüm ki kendimi rahatça ifade edebildiğim tek gerçek uğraşım desen çizmekmiş. Seramik ise her zaman ilgimi çeken ama bir türlü vakit ayıramadığım bir sanat dalıydı. Ta ki kolumdaki sinir sıkışması rahatsızlığı sebebiyle mecburi egzersiz yapmam gerekliliği ile seramiğe dokundum ve bu sanat dalına başlamış oldum. Yaşadıkça anladım ki tüm ezberleri bozan bir sanat dalıdır seramik… Arayışlar hiç bitmiyor.
• Hem seramik sanatını icra edip hem de bu seramiklerin üzerine çizim yapmak için nasıl bir eğitimden geçtiniz? Böylesine çok yönlü bir eser, hangi aşamalardan geçerek ortaya çıkıyor?
Kaya: Analiz etmeyi ve her işin en pratik yollarla yüksek kalitede oluşması için çok araştırma yaptım, aynı konu hakkında farklı yazarların kitaplarını okudum. Yurtiçi-dışı sanatçıların sanat tarihindeki yerini ve tekniklerini inceledim. Sonrasında bu bilgilerin ışığında kendi tekniğimi oluşturdum ve uygulamaya başladım. Seramik sürprizlerle dolu çok keyifli ve muzip bir sanattır. Modelin oluşum aşaması, kurutma, fırınlama ve sırlanma işlemlerinin her bir aşaması ayrı ayrı çok heyecan vericidir. Fırınlama sonrası ürünü tek parça halinde görmek müthiş bir duygu iken çatlaması hüsrandır.
'HAYAL GÜÇLERİNİ ZORLAMAYI SEVİYORUM'
• İlk etapta, çizimleri yorumlamada güçlük çekebilecek insanlar için bir kılavuzluk görevi üstlendiğiniz görülüyor. Bu sergilere katkınız sizce sadece bundan mı ibaret; yoksa eserleri hem çizim hem de yazımla bir bütün olarak mı değerlendirmeliyiz?
Yırtıcı: Bu eserler ayrı ayrı ortaya çıksa da iki ayrı ruhun birbiriyle farklı bir boyutta sohbeti olarak düşünülebilir. Gülden bana çizimi gönderiyor ben cevap veriyorum. Ben yazını gönderiyorum, Gülden çizimle cevap veriyor. Resimler ve yazılar ayrı ayrı değerlendirilebilir ki böyle olmasını da çok isteriz. Oradaki herhangi bir resme farklı cevap veren ya da yazını bambaşka bir çizimle hayal edilebilmesi belki bir yol göstericilik olarak düşünülebilir. Sanıyorum benim hayattaki zevklerimden biri de insanların düşünce ve hayal güçlerini acı çektirircesine sonuna kadar zorlayabilmek.
• Teknik olarak kullandığınız noktacılık (puantilizm) akımını bizlere detaylı anlatır mısınız?
Kaya: Noktacılık akımı 19 yüzyılın sonlarında Fransız 'izlenimci' ressamlar tarafından kullanılmaya başlanmıştır. İnsan gözünün birbirine yakın duran renk noktalarının birleşik görülmesidir. Bu teknik renk teorisinin kullanımını iyi bir gözlem ve eğitimin gerekliliğini gösteren bir tekniktir. Eğer renkli yapılacak ise renklerin birbirine karıştırılmaması gerekir. Desenlerimde gerçekçi bir ifade amacı ile duyguyu ve vurguyu kaybetmemek kişilere direkt yansıtmak amacıyla siyah rengi kullanıyorum.
• 'Kalemler ve Kadınlar' isimli serginizde daha çok Anadolu kadınları üzerinde durmanızın sebebi nedir?
Kaya: Kadınlar hayatın, varlığın, gücün kaynağıdır. Ülkemizin farklı bölgelerinde yaşamış 20 Anadolu kadınımızın ifadelerindeki zenginliği göstermek ve bu yaşanmışlıkların en saf halini desen şeklinde görselleştirip hatırlatmak istedim. Bu görsel ifadeleri Puantilizm tekniğiyle siyah renkte desenleştirdim. Bu desenlerimi Sevgili Berna'nın güçlü kalemiyle konuşturduk ve böylelikle 'Kalemler ve Kadınlar' sergimiz ortaya çıktı. Sergimizi iki kadın yazar ve çizer olarak Dünya Emekçi Kadınlar gününde herkesin kalbine ulaştırmış olduk.
'SÖZLER KENDİLİĞİNDEN ORTAYA ÇIKTI'
• 'Kalemler ve Kadınlar' ve 'Bir Tabak Dünya' projesinde eserleri söze dökerden zorlandınız mı?Nasıl bir hissiyat ile bu eserleri yorumladınız?
Yırtıcı: 'Kalemler ve Kadınlar' projesinde her bir kadın portresi için farklı bir fikir ve hissiyata sahip olabilecek miyim acaba diye resimler oluşmadan önce bir miktar endişelendim. Evet, bu yüzlerin hepsinin ortak noktası vatan toprağı kokmasıydı, tanıdığımız, farkında olmadan içimize işlemiş büyük annelerimizin, köylerde toprakla yoğrulmuş kadınlarımızın, ninelerimiz yüzleriydi belki ama inanın her bir resim ve o her resimdeki bakış, ifade bende öyle farklı duygular hissettirdi ki... Gülden bana resmi gönderdiğinde bir köşeye çekilip birkaç dakika o kadın portresine bakıyordum, kadınlar benim içimden ben kadınların içinden geçtim ve sözler birkaç dakika sonra da zaten dökülüverdi. 'Bir Tabak Dünya' projesinde ise hepimizin içinde yaşadığı, bazen sakladığı, bazen haykırmak istediği farklı farklı duyguları birkaç kelime ve birkaç fırça darbesiyle süzüp bir tabağa sığdırmaya çalıştık.
• Eserlerinizi, yorumlarıyla güçlendiren Yazar Berna Güzey Yırtıcı ile olan birlikteliğiniz nasıl ortaya çıktı?
Kaya: Sevgili Berna ile tanışıklığımız 2016 yılında Şiirli Tabaklar Projem için kadın yazar arayışındayken başladı. Genelde desen çizerken enstrümantal müzik dinlerim. Bir gün Volkan Yırtıcı'nın 'Düşün' albümünü dinlerken bir yandan da desen çizmeye ve sözlerin samimiyetiyle yazarına ulaşmamın gerekli olduğunu düşündüm ve iletişime geçtim. Bu dinlediğim müziğin sözlerinin tamamının Berna'nın yazdığını öğrendiğimde iletişime geçmek ve birlikte projelerde yer alabileceğimizi düşünerek onun sözleriyle çizimlerimi yaşatma fikrine soyundum.
• Günümüzde, toplum olarak hissiyatı ifade etmekte zorlandığımızı düşünüyor musunuz?
Yırtıcı: Hislerimizi ifade etmek de zorlanmak şöyle dursun neredeyse yaşadığımız hengameden duygularımızın farkına bile varamadığımız oluyor. İçimizdekileri dökmek lazım ama en mühimi de biz dökerken dinleyen bulamazsak işte o zaman bir daha ortaya çıkarmamacasına saklıyoruz ve bir süre sonra kendimize bile itiraf edemiyoruz.
• Bir eserde 'Hür olmak için kanat çırpmak gerek…' dediniz. Sizce hür olmak nedir?
Yırtıcı: Evet, 'Hür olmak için kanat çırpmak lazım…' Yaşamımızdaki insanların isteyerek veya farkında olmadan bize yansıttığı bazen bizi aşağı çeken o kadar çok görünmez ama hissedilir etkiye maruz kalıyoruz ki... Hatta bazen sessiz bir şiddetin bile etkisi çok büyük olabiliyor. Bu tortulaşmış bataklıktan kendimizi kurtarabilmek için yukarı doğru hamle yapıp tüm bu negatifliği aşağıda bırakmak gerekiyor. Bu da ancak okuyarak, düşünerek, araştırarak ve anlayarak mümkün olur. Sonuçta bu da bir çaba gerektiriyor.
'SERGİMİZİ HER YAŞ GRUBUNDAN İNSAN İZLEDİ'
• Bize 'Bir Tabak Dünya' serginizi de anlatır mısınız? Özellikle aldığınız tepkiler ne oldu?
Kaya: Berna ve ben duyguların netliğine, gerçekliğine ve samimiyetine inanıyoruz. Şu an ki yaşadığımız coğrafya da sanal duyguların hakimiyeti artık her yaş grubundan insanı ablukaya almış durumda. Duygularımızı dijital olarak yansıtmaya çalışırken, birbirimizle olan iletişimimizin koptuğunu ve kendi gerçekliğimizden uzaklaştığımızı görüyoruz. Bu nedenden dolayı biz iki kadın yazar ve çizer bir araya geldik ve kalemlerimizi birleştirdik. 'Bir Tabak Dünya' sergimizle birçok insanın içinde bir yerlerde saklı kalmış duyguları hatırlatmak istedik. Sergimizi her yaş grubundan insan izledi ve kendine göre paydaşlar buldu. Seramik tabak üstüne oluşturulmuş olması taşınma kolaylığı açısından ve kullanılabilir obje olması açısından da herkesin ilgisini ve dikkatini çekmiştir.
• Özellikle Z kuşağı olarak tarif edilen yeni nesil ile Anadolu'daki değerlerimiz arasındaki bağın iyice koptuğuna şahit oluyoruz. Yaşamı süresince herhangi bir köye gitmemiş ya da herhangi bir çiftlik hayvanı görmemiş nesiller ile karşı karşıyayız. 'Kalemler ve Kadınlar' projesinin asıl amacı bu bağın tekrar onarılmasına yönelik diyebilir miyiz?
Yırtıcı: Biz eski nesil diyebiliriz artık kendimize… Etrafına daha çok bakan, daha dikkatli, ister istemez bilinçaltımıza da yerleşen sahnelerle memleketini daha iyi tanıyan bir nesil olarak büyüdük. Mesela günümüzde çocuklar altı saatlik bir yolculuk esnasında otobüsün ya da arabanın penceresinden geçtiği yerlere bakamadan sadece telefon ekranına kilitli kalmış olarak seyahatini bitiriyor. Doğayla, toprakla, insanla daha iç içe büyümeli çocuklar.
• Gülden Kaya ile ortak projeleriniz devam edecek mi? Birlikte, geleceğe dönük hedefleriniz neler?
Yırtıcı: 'Bir Tabak Dünya' projesi Ankara dışında başka şehirlerde de sergilenecek. Ayrıca kendi bireysel çalışmalarımız da devam ediyor. Benim yeni kitabım önümüzdeki günlerde okuyucusuyla buluşacak. Gülden'in bireysel sergi çalışmaları devam ediyor. Bunun dışında tabi Gülden'le beraber yeni projeler üzerinde çalışıyoruz ama şimdilik sürpriz diyelim.
