Hukukçu Memduh Ezine, anı defterinde (hatırat) 4 Kanunusani 317 (yani 17 Ocak 1902) tarihini düştüğü sayfaya 'Çok şükür Cenab-ı Hakk'a, aileye bir vücut daha karıştı.' diye başlar yazmaya (*). Sonra şöyle sürer o defterdeki Osmanlıca yazılmış not:

'Yengen Celile Hanım bugün saat dörtte vaz-ı haml etti. Dayı Beyin Hikmet'in bir oğlu dünyaya geldi. Kendisi 'Mehmet Nazım' diye çağrıldı. Gerek vaz-ı haml esnasında ve gerekse yedi yatağı kalkıncaya kadar bir müddet zarfında orada başlarında bulunmak ve muavenet etmek üzere Hikmet'in evine gitmiştik. Sen sonradan oraya götürülmüş idin ki dayının sokak kapısından içeriye girmekliğini müteakip Nazım doğuyordu. Bunu senin ayağının uğuru saydık ve müteyemmin addettik. Cümle ile beraber Cenab-ı Hak, bu Nazım kulunu da muammer ve hayırlı kılsın.'

Anı defterinde sözü edilen çocuk, şair Nazım Hikmet.

Memduh Ezine mi? Şairin halası Mediha Hanım'ın eşi. Bu tümcelerin yer aldığı defteriyse, küçük oğul Orhan Ezine, amcasının kızı olan Halet Çambel'e vermiştir. M. Melih Güneş'in Çambel arşivinde yaptığı araştırma sonucunda şairin doğum günü de netleşmiş oldu o defter sayesinde.

***

Birçok yazarımız, şairimiz gibi Nazım Hikmet'in doğum tarihi de kesin olarak bilinemiyordu. 20 Kasım 1901 olarak bilindi yıllarca. Nice kitapta, ansiklopedide bu tarih çıkar insanların karşısına. Son yıllarda ise yıldönümü etkinlikleri 17 Ocak'ta yapılıyor artık.

Bu yıl da öyle oldu. Birçok etkinlikle anıldı Nazım Hikmet. Ama salgın nedeniyle sanal dünyaya taşınmıştı etkinlikler elbette…

Etkinliklerin sanal dünyaya taşınmasına yol açan salgın ise birçok konunun yanısıra Nazım Hikmet üzerine araştırmalarıyla da tanıdığımız bir yazarı, Emin Karaca'ya koparıverdi yaşamdan.

***

Emin Karaca… Gazeteci, araştırmacı, yazar… Sol gelenekten geldiği için Türkiye'de solun tarihine ilişkin araştırmalar yapıp kitaplaştırdı. Basın tarihine ilişkin de… Bir de Nazım Hikmet ve onun kitaplarındaki kişilerin gerçek yaşamda kimler olduğu konusunda araştırmalar yaptı.

'Memleketimden İnsan Manzaraları'ndaki Mahkûm Halil'in Dr. Hikmet Kıvılcımlı olduğu yönündeki sezgisinin peşine düşmesiyle ortaya çıkan 'Nazım Hikmet'in Şiirinde Gizli Tarih' kitabı (**) önemli bir kaynak kitaptır. Ayrıca 'Memleketimden İnsan Manzaraları'nın yanısıra 'Benerci Kendini Niçin Öldürdü?' ve 'Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim' kitaplarını onun araştırmasıyla birlikte okumak bambaşka bir okuma serüvenidir okur için. Nasıl olmasın? Benerci'nin Nazım Hikmet'in kendisi, Somadeva'nın Hasan Âli Ediz, Roy Dranat'ın Şevket Süreyya Aydemir, Nedim Vedat'ın Vedat Nedim Tör olduğunu bilerek okuyorsunuz bu kez 'Benerci Kendini Niçin Öldürdü'yü. 'Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim' romanındaki Ahmet'in şairin kendisi olduğunu, Kerim'in Hüsamettin Özdoğu, Hasan'ın Börklüce Mustafa olduğunu bilerek…

Şiirleri ve romanı okurken, bu insanları, onların toplumsal yaşamdaki serüvenlerini de araştırıyor, sorguluyorsunuz…

________________________

(*) 'Nazım'ın doğum günü yanlış biliniyor', Başkent Gazetesi, 9 Ocak 2011.

(**) Emin Karaca, 'Nazım Hikmet'in Şiirinde Gizli Tarih', Çınar Yayınları, İkinci Baskı: Ocak 1995, İstanbul.