Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Hanehalkı Araştırması ve çeşitli verileri kullanarak eğitim süreci içerisindeki bir öğrencinin okula başlangıç ve eğitim masraflarının analizini yaptı. Araştırmada, okullara kayıt ücreti, forma ya da kıyafet, ayakkabı, çanta, beslenme çantası, suluk, kırtasiye malzemeleri, spor ayakkabısı ve spor malzemeleri ücretleri kullanıldı. Yapılan eğitim harcamalarının hesaplanması sürecinde öğrencilerin okula başlangıç masraflarının yanı sıra velilerin, eğitim kademesi içerisinde okul öncesi eğitimden ortaöğretimin sonuna değin geçen sürede yaptığı kırtasiye, öğretim materyali, okula yapılan düzenli bağışlar, gezi ve etkinlikler, ulaşım ve beslenme/yemek giderleri gibi kalemler hesaplamalar içerinde yer aldı. Spor, beslenme, kıyafet ve kırtasiye gibi malzemeler için yapılan harcama miktarı, bu ürünlerin TÜİK madde sepetindeki fiyatları ile pazardaki fiyatlarının ortalaması alınarak elde edildi. Buna ilaveten Ankara, İstanbul ve İzmir için açıklanan okul servis ücretleri ortalaması ile toplu taşıma ücretlerinin ortalaması da dikkate alındı.
İLKOKULA BAŞLANGIÇ MASRAFI BİN 190TL
Eğitim masrafına dair araştırmanın içeriği şöyle: 'Eğitim düzeylerine göre öğrencinin başlangıç masraflarına bakıldığı zaman; okul öncesi eğitime yeni kayıt yaptıran bir öğrencinin ortalama okula başlangıç masrafı 785 TL, ilkokul düzeyinde okula başlayan bir öğrenci için ortalama masrafı bBin 190 TL, ortaokul düzeyinde eğitime başlayan bir öğrenci için bin 235 TL ve ortaöğretim düzeyinde ise bir öğrencinin ortalama eğitim masrafı bin 245 TL şeklinde hesaplanmıştır.
ÖĞRENCİNİN VELİSİNE MALİYETİ
Okul öncesi eğitimden başlayarak ilköğretimin sonuna kadar geçen sürede bir öğrencinin ihtiyaçları için yapılan ortalama eğitim harcaması 26 bin 710 TL'dir. Bu süre zarfında yapılan harcamalar aylık olarak hesaplandığında veliye ortalama 247 TL olarak yansımaktadır. Öğrenci ortaöğretime başladıktan sonra eğitimi boyunca ortalama 12 bin 430 TL, ayda ise ortalama 259 TL harcanmaktadır. Kantin ve yemekhaneye ayrılan para ile birlikte bu harcamaokul öncesi ve ilköğretimde aylık ortalama 440TL, ortaöğretimde ise ortalama 509 TL'ye çıkmaktadır. Eğitim masrafları içerisine ulaşım ihtiyaçlarının karşılanması için ödenen servis ücretleri de dahil edildiğinde, okul öncesi ve ilköğretimde ortalama maliyet 440 TL'den 704 TL'ye, ortaöğretimde ise 509 TL'den 763 TL'ye çıkmaktadır.
'MASRAFTA YÜZDE 15,1 ARTIŞ VAR'
Eğitim süreci içerisine dahil olan bir öğrenci için okul öncesi eğitim, ilköğretim ve ortaöğretimin sonuna kadar yapılan masraflar velisine eğitim maliyeti olarak aylık ortalama 251TL olarak yansımaktadır. 2018-2019 öğretim yılında öğrencinin veliye eğitim maliyeti 218 TL iken, 2019-2020 yılında yüzde 15,1 oranında yaşanan bir artışla birlikte ortalama 251 TL olacağı tahmin edilmektedir. Servis ücreti, kantin ve yemekhane gibi ücretlerin de eklenmesiyle birlikte velilerin eğitim maliyetinde artış yaşanmaktadır.
'ARTIŞ, ENFLASYONLA PARALEL'
Devletin memura aylık olarak yaptığı çocuk yardımında, 72 aydan büyük çocuklar için 2019 yılından bir önceki yıla göre yüzde 17,4'lük bir artış yaşanmış ve 35 TL olmuştur. 2016-2017 öğretim yılının başına kadar öğrencinin veliye aylık ortalama eğitim maliyetindeki oransal artışın enflasyon oranından hep yüksek olduğu görülmektedir. Ayrıca, öğrencinin veliye aylık ortalama eğitim maliyetindeki artış oranında gerçekleşen değişime bakıldığında ise son iki yıl hariç sürekli azalmanın olduğu görülmektedir. Bu durumun temel sebepleri arasında, masraf kalemlerindeki ürünlerin hemen hemen her yerde bulunması, üretimlerinin çok fazla olması ve ürünlerin ücretlerinde çok fazla artış yaşanmaması gösterilmektedir. Son iki yılda ise öğrencinin veliye maliyetindeki artış oranı, enflasyondaki artışa paralel olarak sürekli artmıştır. Bunun temel nedenleri arasında ise son yıllarda dolardaki ani yükselmelerle birlikte üretim için ithal edilen hammaddelerin artması dolayısıyla fiyat artışlarının üretimlere yansımasından kaynaklandığı gösterilmektedir.
'HARCAMALARININ YÜZDE 19'U HANEHALKI TARAFINDAN YAPILIYOR'
Türkiye'de 2017 yılında, kamu ve özel dahil, eğitim harcamalarında önceki yıla göre yüzde 9,8'lik bir artış yaşanmış ve 176 milyar 452 milyon TL'ye çıkmıştır. Eğitim harcamalarının yükseköğretim düzeyi dahil olmak üzere yüzde 19'u hanehalkları tarafından gerçekleştirilmiştir. Hanehalkı harcamaları; örgün eğitime yönelik doğrudan yapılan harcamalarla birlikte örgün eğitimle bağlantılı olduğu belirlenen ulaşım, kırtasiye, giyim vb. giderlerini de içerisine almaktadır. Hanehalklarının en çok eğitim harcamasını ortaöğretim kademesinde yaptığı görülmektedir. Eğitim kademesi yükseldikçe hanehalklarının ortaöğretime yaptığı eğitim harcamasının 11 milyar 269 milyon TL, ortaokula 7 milyar 531 milyon TL, ilkokula 5 milyar 631 milyon TL ve okul öncesine 2 milyar 73 milyon TL olduğu görülmektedir. Okul öncesi haricinde eğitim kademesi yükseldikçe Türkiye'deki eğitim kademesine göre toplam eğitim harcamalarının içerisinde hanehalklarının yaptığı eğitim harcamalarının payının da artığı görülmektedir. 2017 yılına bakıldığı zaman Türkiye'deki eğitim harcamaları içinde okulöncesi için yapılan eğitim harcamalarının yüzde 20'si hanehalkları tarafından gerçekleşmiştir. İlkokul düzeyinde yapılan eğitim harcamalarının yüzde 19'u, ortaokul düzeyinde yapılan eğitim harcamalarının yüzde 23'ü ve ortaöğretim düzeyinde yapılan eğitim harcamalarının yüzde 22'sihanehalkları tarafından gerçekleşmiştir.
'EĞİTİM ÜCRETSİZ SUNULMALIDIR'
Eğitim, devlet tarafından ücretsiz bir şekilde halka sunulmaktadır. Eğitim içerisinde yapılan masraflar göz önünde bulundurulduğunda devletin çocuğu okula giden, okul öncesi dahil, memurlara çocuk yardımını en az 251 TL'ye çıkarması gerekmektedir. Alt gelir grubundaki ailelere de ilköğretime giden her bir çocuk için en az 251 TL yardım yapılmalıdır. Millî Eğitim Bakanlığı, okul içerisinde gerçekleştirilen harcamaların önüne geçmek için okullara belli bir bütçe ayırarak, öğrencilerden sınıf donanımları, kaynak kitaplar, araç gereç gibi ihtiyaçlar için para alınmasının önüne geçmelidir. Halihazırda öğrencilerin eğitim hayatlarındaki giderleri velilere oldukça büyük yük olmaktadır. Aidat, sınıf donanımları, kaynak kitaplar, araç gereç gibi harcamaların da velilerden alınması bu yükü daha da artırmaktadır. Eğitim, toplumlar için oldukça önemlidir. Eğitim hayatının devamı için ailelerin maddi anlamda karşılaştıkları zorlukların devlet tarafından hafifletilmesi elzemdir. Unutulmamalıdır ki, en büyük yatırım, eğitime, çocuklarımıza yapılan yatırımdır.'
