Yaşamsal işlevleri bozulan ve yaşamsal tehlikeleri bulunan özel durumdaki hastaların gece gündüz kesintisiz olarak tıbbi gözetim altında tutularak tedavilerinin yapıldığı üst uzmanlık ve yüksek teknoloji birimleridir. Hastalar yaşamsal destek gereksinimleri yönünden sürekli izlenerek gerekli müdahaleler yapılır. Yoğun bakım ekibinin üyeleri arasında uzmanlaşmış hekim, hemşire, solunum terapistleri, eczacılar, fizyoterpistler, diyetisyenler, sosyal çalışma uzmanlar vb. personel sayılabilir.
Hastalık ve örselenmeler nedeniyle vücut işlevleri ileri derecede bozularak yaşamsal tehlikeye düşmüş yüksek riskli hastalar yakın gözlem altında tutulur. Tıp dilinde bu hastalar 'kritik hastalar' olarak gruplandırılır.
Bu tür hastalar ileri derecede solunum yetmezliği olanlar, kalp atım düzensizliği olan hastalar, durumu ağır olan kazazedeler, bilinç kaybı durumları, koma ve şok hastaları, beyin kanaması geçirenler, ağır zehirlenmeler, ileri derecede örselenmeler, ağır ameliyat geçiren ve özel ameliyat sonrası bakım gerektirenler vb.dir.
Bu alanda özel bilgi ve beceriye sahip ekip bakımı gerektirdiğinden sadece teknolojik donanım yoğun bakım koşullarını sağlamaz. Söz konusu ekip üyelerinin ve uzmanlaşmış sağlık personelinin yeterli sayıda olmaması yoğun bakım yataklarının sayısını kısıtlamaktadır. Personelin ağır çalışma koşulları, yetersiz özlük hakları bu alanda uzmanlaşma eğilimini azaltmaktadır.
Yoğun bakım birimlerinde belirli sağlık personeline çok sayıda hastanın sorumluluğunun yüklenmesi mümkün değildir ve yoğun bakım kavramına aykırıdır. Kimi zaman özel eğitimli bir hemşirenin her vardiya da bir ya da iki hastaya bakmasını zorunlu kılan özel durumlar olabilir. Bu durum kimi zaman hasta sahipleri ve tıp dışı yöneticilerde personel verimsizliği olarak değerlendirilebilmektedir. Oysa yoğun bakım standartlarının sağlanabilmesi için kimi zaman tek bir hastanın bir süre doğrudan belirli bir uzman personel sorumluluğuna bırakılması gerekebilir.
Hastaların özel durumlarına göre özel donanım gereksinimleri de olabilir. Kendi doğal solunumlarını sürdüremeyen hastaların özel solunum aygıtlarına bağlanmaları gibi. Yoğun bakım servislerine yatak eklenerek aynı sayıdaki personelle yoğun bakım gereksinimlerinin yerine getirilebilmesi mümkün değildir.
Yoğun bakım birimlerinde hasta ziyaretleri ile ilgili önemli kısıtlamalar getirilebilir. Bu hasta açısından yaşamsal önem taşıyan bir zorunluluk olabilir. Bu nedenle yoğun bakımda konulan ziyaret kısıtlamalarına özenle uyulmalıdır.
