Ankara Olgunlaşma Enstitüsü başkentin en eski kurumlarından biri. 1958 yılında eğitim öğretime başlayan Enstitü, geleneksel Türk Giyim ve el sanatlarını araştıran, geliştiren, tanıtan ve çağdaş tasarımlarla asılları bozulmadan gelecek kuşaklara emanet etmeyi amaçlayan bir eğitim kurumu. Enstitüsünün ana hedefleri arasında kadınları eğitmek, meslek kazandırmak, “Nitelikli Kadın İşgücü” yaratmak aynı zamanda kadının toplumdaki sosyal statüsünü yükselterek ulusal ekonomiye katkısını arttırmak var.
En az ilköğretim okulunu bitiren öğrencilerin, mesleki bilgi ve becerilerini geliştirerek meslek sahibi olmalarına imkân sağlayan, enstitülerin amacı; geleneksel Türk giyim ve el sanatları alanlarında; araştırma, geliştirme, değerlendirme, arşivleme ve üretim çalışmaları yapan el sanatlarının yaşatılmasını sağlamak. Bu anlamda kurum, 1958 yılından beri her yıl birçok öğrenciyi mezun etmiş.
“SİYASİLERİN EŞLERİ BURADAN GİYİNİYOR”
Ankara Olgunlaşma Enstitüsünün bir diğer özelliği ise Mevhibe İnönü'den Semra Özal'a, Nazmiye Demirel'den Emine Erdoğan'a kadar neredeyse tüm cumhurbaşkanı ve başbakan eşlerinin ziyaret ya da kıyafet sipariş ettiği mekanların başında gelmesi.
Ankara Olgunlaşma Enstitüsü öğretmen ve usta öğreticilerinin özverili çalışmaları sonucunda hazırlanan çeşitli koleksiyonlar ile sadece yurt içinde değil yurt dışında da haklı üne sahip. Enstitünün koordineli çalışmaları sonucunda ortaya çıkan koleksiyonlar birçok ülkede Türk kültürünü, Türk kadının beceri ve zarafetini tanıtma misyonunu üstlenerek uzun zamandır ülkemizin kültür elçiliği görevini çeşitli platformda yürütmekte.
Enstitü Osmanlı padişahlarının ve saray eşrafının vazgeçilmezi olan ve Ankara Tiftik Keçisi’nin uzun ve parlak liflerinden dokunarak elde edilen sof kumaşı, üretimiyle de adından söz ettiriyor. 2019 yılında 4 tezgâhla “Sofu Okumak Sofu Dokumak” projesine başlayan kurum aynı zamanda Cumhurbaşkanlığı forslarını da üretiyor.
Ankara Olgunlaşma Enstitüsü, okul müdiresi Ahsen Hıdıroğlu www.baskentgazete.com.tr Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Nursel Dilek Manavbaşı’nın sorularını cevapladı.
“TEKNOLOJİ EL SANATLARINA İLGİYİ AZALTTI”
-Enstitünün çalışmalarından biraz bahseder misiniz? Şu anda kaç bölüm var? En çok hangi bölümlere rağbet var?
Şu anda 2 yıllık mesleki ve teknik eğitim denklik programına dâhil olan alanlarımız arasında Moda Tasarım Teknolojileri Alanı, Modelistlik, Giysi Kalıp ve Kadın Terziliği Programı;
Cumhurbaşkanlığı forsu Olgunlaşma Enstitüsünde üretiliyor.
El Sanatları Teknolojisi Alanı, Dekoratif Ev Tekstili Programı;
Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanı, Yiyecek İçecek Hizmetleri Programı; Seramik ve Cam Teknolojileri Alanı, Seramik ve Cam Ürünleri Programı; Kuyumculuk Teknolojisi Alanı, Takı İmalatı Programı yer almakta. Enstitümüzde bu denklik programlarının yanında ayrıca e-yaygın kurs programları da yer almaktadır. El Sanatları Teknolojisi Alanında Geleneksel El Nakışı, Keçe Aksesuar Yapımı ve Tığ Örücülüğü kursları ve Grafik ve Fotoğraf Alanında Desen Çizimi kursu verilmekte.
-Eskiye göre el sanatlarına olan ilgi azaldı mı?
Yetişen eleman sayısı ve enstitümüze yapılan öğrenci başvuruları değerlendirildiğinde eskiye göre el sanatlarına olan ilginin azaldığı görülmektedir. Bu ilginin azalmasının nedeni olarak yaşanan teknolojik gelişmelerle birlikte gençlerin telefon, bilgisayar gibi gereçlere olan ilgisinin artması gösterilebilir. Fakat her ne kadar bu alanda yetişen kalifiye eleman sayısında bir azalma yaşansa da geleneksel el sanatlarımızda üretilen ürünlerde arz ve talebin dengede olduğu da görülmektedir.
“SOF KUMAŞINI ANKARA OLGUNLAŞMA ÜRETECEK”
-400 yıl sonra ilk kez sof kumaş üretileceği söyleniyor. Kumaşın özelliği, önemi nedir?
Sof keçi kılından dokunan bir kumaş türü. Ankara sofu, sof kumaşların arasında en tanınmış olanıdır. Tiftik keçisinin yün liflerinin uzun ve düzgün oluşu, parlaklığı ve dökümlü oluşu onu kıymetli yapar. Tiftik keçisi yünlerinin lifleri hafif yağlı olduğu için diğer kumaşlara nazaran daha az su tutmaktadır. Sof kışın sıcak yazın serin tutması, az buruşup hafif ve elastiki olması, zararlı güneş ışınlarını geçirmemesi ve nemden koruma özelliği ile nanoteknoklojiye sahip olan değerli ve özel bir kumaştır. Beslenmesi, kırkımı, liflerin eğrilmesi, tiftiğin işlenmesi vb. tüm aşamalarıyla Ankara keçisi ve tiftiği, korunması gereken soyut ve somut değerler bütününden oluşan bir kültürel miras olarak kabul edilmeli ve yitirilen değerler listesine girmesi engellenmelidir. Kente özgü yerel dokunun önemli bir parçası olan Ankara keçisi gibi milli bir değerimizin, bu kültürel zenginliğinin yanı sıra ticari anlamda da değerlendirildiği bir aşamaya getirilmesi oldukça önemlidir.
-Neden bunca yıl yapılmadı?
Sof kumaşının üretiminin çok eskilerde kalmasının en temel nedenlerinden biri Ankara şehrinin tiftik keçisindeki üretimin düşüyle birlikte sof kumaş üretiminin unutulması olarak belirtilmekte. Sof kumaşının üretiminde yaşanan bu düşüş Sof kumaşın gündelik kullanımdaki yerinin azalmasına ve kumaş örneklerinin sadece müzelerde yer almasına neden olmuştur. Sof kumaş örneklerinin müzeden başka bir yerde bulunmamasından dolayı kumaşın analiz edilerek ve üretim aşamalarının tekrar öğrenilerek sof kumaşın yeniden hayata geçirilmesini zorlaştırmıştır. Bütün bu etkenlere rağmen Ankara keçisini, tiftiğini ve Ankara’nın kültürel mirasının önemli bir parçası olan Sof Kumaşını tanıtmak dokumak ve gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla Ankara Olgunlaşma Enstitü’müzde 2019 yılında 4 tezgâhla “Sofu Okumak Sofu Dokumak” projesine başlanmıştır. Enstitümüz Sof Atölyesi, Ankara’nın kaybolmaya yüz tutmuş değerlerinden biri olan Ankara tiftik keçisinin yününden dokunan sof kumaşlardan hazırlanan koleksiyonu ortaya konmuştur. 21 parçadan oluşan “Sofu Okumak Sofu Dokumak” Projesinde yer alan koleksiyonumuzu hazırlamak için 1000 metreden fazla sof kumaş ve 100 metreden fazla koleksiyonda kullanılan diğer tiftik yardımcı kumaşların dokumaları yapılarak koleksiyonumuz hazırlanmıştır.
Fotoğraf: Muhammed Ali YAHŞİ
