Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği (KIRÇEV) Başkanı Ahmet Demirtaş, TEMA Vakfı’nın Ankara İl Temsilciliği’nde düzenlenen söyleşide, “Ankara’nın Anıtsal Ağaçları”na ilişkin bilgi verdi. 20 küsur yıldır anıt ağaçlarla ya da anıtsal ağaçlarla ilgilenen bir dernek olduklarını vurgulayan Demirtaş, bu kapsamda geçmişte Ankara ilini kapsayan bir proje yaptıklarını belirterek, projeyle ilgili çalışma süreçlerini ve sonuçlarını paylaştı. Demirtaş, 2021 ve 2022 yıllarını kapsayan Ankara’nın Anıtsal Ağaçları” projesi neticesinde Ankara’nın tüm ilçeleri ve köylerinde 450’ye yakın anıtsal özelliklere sahip ağaç tespit ettiklerini belirtti. Ankara’nın değişken topografyasına da değinen Demirtaş, “Bize göre Ankara öyle sıradan bir bozkır kasabasıyken başkent olmuş bir il falan değil” diyerek, şunları söyledi:
“Ankara’nın coğrafyasını şöyle gözünüzün önüne getirirseniz Nallıhan’a, Şereflikoçhisar’a ya da Evren’e değin o kadar değişken bir topografya, o kadar değişik toprak yapısı ve iklim koşulları var ki bu koşullar içinde ormanlar var, sulak alanlar var, bozkırlar var, tarım alanları var… Bu ormanlarla bozkırların yapısal özellikleri de adım başı değişir. Böyle bir ildeyiz.”
ÇOK YÖNLÜ BİR ÇALIŞMA
Demirtaş’ın aktardığına göre, proje yalnızca Ankara’nın anıtsal ağaçlarının belirlenmesiyle kalmıyor; bu ağaçların o bölge insanı için kültürel boyutlarının ortaya çıkarılması, biyolojik ve ekolojik özelliklerinin kaydedilmesi, özellikle de bu ağaçları ilerde görmek isteyen, tanımak isteyen insanlar için de kimi gezi rotalarının oluşturulması gibi çok boyutlu, çok yönlü bir çalışma hedefleniyor.
Anıt ağaç tanımı da bu noktada paylaşan Demirtaş, ağacın yalnızca boyutsal özelliklerinin değil, o bölgede yaşayan insanların kültürel ilişkilerinin de son derece önemli olduğunu söylüyor. Tüm bunları belirlemek için de çalışmalarında bir ekip oluşturduklarını ifade eden Demirtaş, “Sonunda da bir kitap basılmasını hedefledik ama bu arada o ağaçlara nasıl gidileceğini belirten tabelalar asılmasını, ağaçların üzerine de o ağacı anlatan, tanıtan küçük levhalar asılmasını da öngördük” dedi.
Dernek, çalışmalarını tamamlayıp kitaplaştırdıktan sonra Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’ne gidiyor ve ağaçların tescil edilmesi sağlanıyor.
DESTEK ALSALAR DA BÜYÜK ORANDA GÖNÜLLÜLER ÇALIŞTI
Demirtaş, sunumunda projeye destek olan kurumlara da değindi. Bunun için Ankara Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü ile görüştüklerini ve destek olmalarını sağladıklarını belirtti. Ağaçların önemli bir bölümünün orman ekosistemleri içinde yer alması dolayısıyla Orman Genel Müdürlüğü de projenin destekçileri arasında yer aldı. Doğa koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün Ankara’daki 9. Bölge Müdürlüğü ile Ankara Büyükşehir Belediyesi de projenin destekçileri arasında bulunuyor.
Bu desteklerin sınırlı olduğunu vurgulayan Demirtaş, “Örneğin Kültür Turizm İl Müdürlüğü, ilçe kaymakamlıklarına yazı yazarak köylülerin kendi bölgelerinde anıtsal ağaçlar varsa onların bildirilmesini istedik, böyle bir katkı istedik. Genellikle katkılar bu yönde oldu” dedi.
Köylülerin anıt ağaç deyince ne anlaması gerektiğine ilişkin broşür bastırdıklarını ifade eden Demirtaş, “Bu broşürde Ankara çevresindeki bugüne kadar tescil edilmiş anıtsal ağaçların bir bölümün resmi ve açıklamaları yer aldı. Bu açıklamalara göre bölge insanı veya bizim bölgede de buna benzeyen, bunun gibi, bizim değer verdiğimiz ağaçlar var diyerek rahatça bize bildirsin istedik” dedi.
Öte yandan KIRÇEV’deki bütün çalışmaların gönüllülük temelinde olduğunun altını çizen Demirtaş, “Hiç kimseye para vermeyiz, kimseden para almayız. Gönüllülerimizle de dernek üyelerimiz arasında bir fark gözetmeyiz” diye konuştu.
ÇALIŞMALAR İKİ KOLDAN YÜRÜTÜLDÜ
Anıt ağaç olarak belirlediğimiz ağaçların bir kısmına, Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Çevre koruma Daire Başkanlığı’nın katkısıyla levha asabildiklerini belirten Demirtaş, anıtsal ağaçların belirlenmesi çalışmalarını iki koldan yürüttüklerin ifade etti. Demirtaş, çalışmaya ilişkin şu bilgileri verdi:
“Bu çalışmalar kapsamında biz iki gruba ayrıldık. Bir grup teknik olarak anıtsal değerdeki ağacın yaşını, çapını, boyunu, bulunduğu yeri, koordinatları işleyecek; bir grup da o ağacın bulunduğu bölgedeki köy, mahalle, ilçe o ağaçla ilintili halkın, muhtarlığın ya da o bölgede yaşayan diğer insanların anlatacaklarını dinleyecek. Hatta bazı sorular sorarak, konuyu biraz daha derinleştirip ağacın o bölge kültürü açısından taşıdığı önemi ortaya çıkaracak. Böyle ikili bir çalışma yapıyoruz her ağaçla ilgili. Bu grupların alana gittiğinde nasıl bir çalışma yapacaklarını, hangi formları dolduracaklarını önceden belirledik. Çalışmalarımıza 48 üye ve gönüllü katıldı.”
ANIT AĞAÇ NEDİR?
KIRÇEV’İN resmi internet sitesinde anıt ağaç ya da anıtsal ağaç tanımına ilişkin şu bilgiler yer alıyor:
“Geçmiş ile günümüz, günümüz ile gelecek arasında köprü kurabilecek kadar uzun bir doğal ömre sahip olan ağaçlardan yaş, gövde çapı, tepe çapı ve boy itibarıyla kendi türünün alışılagelmiş ölçülerinin çok üzerindeki boyutlara ulaşan ya da yöre tarihinde, mistik kültüründe ve folklorunda özel yeri bulunan ağaçlara anıt ağaç denir.
Anıtsal ağaçları kentin en işlek caddesinde, betonlar arasında inatla yaşama tutunurken ya da bir cami avlusuna gölgesini verirken görebilir veya onlarla bir köy meydanında, bir tarlada ya da bir ormanın derinliklerinde karşılaşabiliriz.
Bulundukları yörede kaba ağaç, dede ağaç, ulu ağaç, koca ağaç, dilek ağacı olarak tanınan anıt ağaçları heybetli ve ilginç görünümleri sayesinde kolaylıkla tanıyabiliriz.”
